Ponad 2 miliony Polaków może zostać zaskoczonych rewolucyjnymi zmianami. Sejm uchwalił przepisy, które zmuszą banki do aktywnego sprawdzania statusu swoich klientów. Już od 26 lipca 2025 roku, po zaledwie pięciu latach bezczynności na rachunku, banki będą miały prawo sięgnąć do rejestru PESEL, aby ustalić, czy właściciel konta nadal żyje. To przełom, który ma na celu uwolnienie około 2,5 miliarda złotych, które obecnie „śpią” na rachunkach bankowych należących do osób zmarłych. Te pieniądze, często zapomniane i niedostępne dla spadkobierców, w końcu mają szansę wrócić do obiegu gospodarczego i do prawowitych właścicieli.
Ministerstwo Finansów ujawnia szokujące dane – miliardy złotych są zablokowane bez wiedzy tysięcy rodzin. Dotychczasowy system opierał się głównie na przypadkowych zgłoszeniach bliskich lub sporadycznych, wewnętrznych weryfikacjach banków. To pozwalało na to, by konta pozostawały w zawieszeniu przez dziesięciolecia, generując frustrację i bezradność wśród spadkobierców. Nowelizacja Prawa bankowego to koniec tej ery. Banki nie będą już czekać, aż ktoś zgłosi śmierć klienta. Będą działać aktywnie, a Ty powinieneś wiedzieć, co to oznacza dla Twoich finansów i majątku Twoich bliskich.
Koniec ery „uśpionych” kont. Banki sięgną po PESEL po 5 latach
Od 26 lipca 2025 roku wchodzi w życie nowelizacja Prawa bankowego, która wprowadza fundamentalną zmianę w podejściu do nieaktywnych rachunków. Po upływie pięciu lat od ostatniej operacji na koncie, każdy bank – zarówno komercyjny, jak i spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa – będzie miał obowiązek wystąpić o dane z rejestru PESEL. Celem jest ustalenie, czy właściciel rachunku nadal żyje, a w przypadku jego śmierci, poznanie daty zgonu lub daty odnalezienia ciała.
To prawdziwa rewolucja. Do tej pory banki dowiadywały się o śmierci klientów głównie przez zgłoszenia rodziny. Historie takie jak Pana Marka z Krakowa, który przez trzy lata bezskutecznie szukał rachunków swojego zmarłego ojca, odwiedzając dziesiątki placówek, wkrótce odejdą do przeszłości. Nowy mechanizm automatyzuje ten proces. Minister właściwy do spraw informatyzacji będzie musiał udostępniać bankom informacje z rejestru PESEL na każde zapytanie dotyczące nieaktywnych rachunków. To oznacza, że banki będą miały narzędzia, by proaktywnie identyfikować konta osób zmarłych i zapobiegać ich wieloletniemu „uśpieniu”.
Miliardy złotych wrócą do rodzin. Banki aktywnie odszukają spadkobierców
Nowe regulacje idą o krok dalej i wprowadzają obowiązek aktywnego poszukiwania spadkobierców przez banki. Po ustaleniu śmierci właściciela rachunku, instytucje finansowe będą musiały udzielać zbiorczej informacji o wszystkich rachunkach zmarłego – zarówno tych aktywnych, jak i już zamkniętych. W takiej informacji bank wskaże swoje dane, numery rachunków wynikające z umowy oraz informację, czy rachunki są nadal prowadzone.
Jak wyjaśnia ceniony portal Prawo.pl, dzięki tej zmianie spadkobiercy znacznie łatwiej i szybciej uzyskają informacje o zgromadzonych środkach, a ryzyko wypłat na rzecz osób nieuprawnionych zostanie ograniczone. To przełomowe ułatwienie dla rodzin, które dotychczas musiały samodzielnie przeszukiwać dziesiątki instytucji finansowych. Warto przypomnieć, że od lipca 2025 roku w Polsce działa już Centralna Informacja o Rachunkach Bankowych, z której mogą korzystać spadkobiercy. Według danych Krajowej Izby Rozliczeniowej, liczba zapytań złożonych przez osoby fizyczne oscyluje wokół 700-800 miesięcznie. Nowe przepisy dodatkowo usprawnią ten proces, ponieważ to banki będą inicjować kontakt ze spadkobiercami, a nie odwrotnie. To realna szansa na odblokowanie wspomnianych 2,5 miliarda złotych i przywrócenie ich do obiegu gospodarczego.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci – prosty klucz do spadku
Choć nowe przepisy znacznie ułatwią życie spadkobiercom, nadal istnieje sposób, aby jeszcze bardziej usprawnić procedury. Posiadacze rachunków mają możliwość złożenia dyspozycji wkładem na wypadek śmierci. Jak wyjaśnia PKO Bank Polski, właściciel rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może pisemnie polecić bankowi dokonanie po swojej śmierci wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom z kręgu najbliższej rodziny.
Maksymalna kwota takiej dyspozycji nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw. Zgodnie ze stanem na dzień 7 maja 2024 roku, kwota ta może wynosić około 155 tysięcy złotych. Taka dyspozycja pozwala na natychmiastową wypłatę wskazanej sumy bez konieczności oczekiwania na długotrwałe procedury spadkowe. Bank jest zobligowany do zawiadomienia beneficjentów dyspozycji wkładem na wypadek śmierci po ustaleniu zgonu właściciela rachunku na podstawie danych z rejestru PESEL. To dodatkowy, niezwykle skuteczny mechanizm, który zapewnia szybkie dotarcie informacji i środków do uprawnionych osób, minimalizując stres i formalności dla bliskich w trudnym czasie.
Co te zmiany oznaczają dla Ciebie? Pilne wskazówki dla każdego Polaka
Jeśli regularnie korzystasz ze swoich rachunków bankowych, nowe przepisy w żaden sposób Cię nie dotyczą. Wystarczy raz na jakiś czas zalogować się do bankowości internetowej, wykonać zwykły przelew czy wypłacić pieniądze w bankomacie, aby bank uznał konto za aktywne. Nawet sprawdzenie salda przez internet lub aplikację mobilną liczy się jako aktywność. To minimalny wysiłek, który pozwoli Ci spać spokojnie.
Szczególną uwagę powinni zwrócić właściciele „zapasowych” kont oszczędnościowych lub lokat, na których trzymają pieniądze „na czarną godzinę” i nie dotykają ich przez lata. W takich przypadkach warto co jakiś czas sprawdzić saldo online, wykonać symboliczną operację lub po prostu zalogować się do bankowości elektronicznej. To wystarczy, aby uniknąć niepotrzebnych komplikacji. Dla rodzin zmarłych nowe przepisy oznaczają prawdziwą rewolucję w dostępie do spadku. Dotychczasowy proces odzyskiwania pieniędzy był skomplikowany i czasochłonny. Teraz bank sam będzie powiadamiał o istnieniu rachunków, eliminując długotrwałe poszukiwania i niepewność co do kompletności informacji o majątku zmarłego.
Warto również rozważyć złożenie wspomnianej dyspozycji wkładem na wypadek śmierci w swoim banku. To prosta procedura, która może znacznie ułatwić bliskim dostęp do części oszczędności bez długotrwałych formalności spadkowych. Koszt takiej dyspozycji jest niewielki, a korzyści mogą być znaczące, szczególnie w przypadku nagłych wydatków związanych z pogrzebem czy innymi pilnymi sprawami. Pamiętaj także o prowadzeniu dokładnej dokumentacji swoich rachunków bankowych i przekazywaniu informacji o nich zaufanym osobom. Lista banków, w których posiadasz rachunki, wraz z podstawowymi danymi kontaktowymi może znacznie przyspieszyć procedury spadkowe i zapobiec „zagubieniu” części majątku. Obserwuj nas w Google News, aby być na bieżąco z najnowszymi zmianami w prawie i finansach osobistych!