27 lipca 2025 roku prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację przepisów, która kończy obowiązywanie szeroko krytykowanego zakazu fotografowania obiektów o „strategicznej wartości”. W życie wchodzi zmieniona treść art. 616a Ustawy o Obronie Ojczyzny, która precyzuje, że zakaz dotyczy wyłącznie obiektów wyraźnie oznaczonych i należących do służb mundurowych i wywiadowczych.
Od kwietnia — niepokój, absurdy, kary
Zakaz, który wszedł w życie w kwietniu 2025 roku, szybko wzbudził szeroką krytykę. Obejmował on bowiem nieujawnioną publicznie listę miejsc, które uznano za strategiczne. Oznaczało to, że praktycznie każdy obywatel mógł nieświadomie złamać prawo, wykonując zwyczajne zdjęcie z telefonu, drona czy kamery samochodowej.
Fotografowanie „strategicznych” obiektów – nawet przypadkowe – mogło skutkować mandatem lub interwencją policji. Brak jawnej listy chronionych miejsc powodował, że zarówno zwykli użytkownicy sprzętu rejestrującego obraz, jak i profesjonaliści, nie wiedzieli, jakie tereny są objęte zakazem. Problem dotyczył także blogerów, turystów czy kierowców, których nagrania z wideorejestratorów mogły rzekomo naruszać przepisy.
Co zmienia podpisana nowelizacja?
Znowelizowany przepis usuwa największe wady poprzedniego rozwiązania. Po pierwsze:
- Zakaz fotografowania dotyczy teraz tylko obiektów wyraźnie oznaczonych, zajmowanych przez jednostki:
- Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW),
- Agencji Wywiadu (AW),
- Centralnego Biura Antykorupcyjnego (CBA),
- oraz Wojska Polskiego.
Po drugie, wyłączono spod zakazu przypadkowe nagrania, które rejestrują jedynie fragmenty obiektu jako element większej sceny — np. panoramy miasta, transmisji z wydarzenia publicznego czy materiałów z kamer samochodowych.
To oznacza, że zwykłe rejestrowanie przestrzeni publicznej znów stało się legalne — bez konieczności każdorazowego uzyskiwania zgody.
Obiekty muszą być oznakowane
Nowelizacja wprowadza zasadę przejrzystości: tylko wyraźnie oznaczone miejsca będą podlegały zakazowi fotografowania. To kluczowa zmiana, dzięki której obywatele będą wiedzieli, kiedy mają do czynienia z terenem objętym restrykcjami.
Brak takiego oznaczenia oznacza, że dany obiekt nie jest objęty zakazem, a fotografowanie w jego pobliżu nie stanowi wykroczenia. Dzięki temu ograniczenia nie będą mogły być egzekwowane arbitralnie, a osoby wykonujące zdjęcia nie będą stawiane w sytuacji niepewności prawnej.
Ulgę czują obywatele, dziennikarze i aktywiści
Nowe przepisy to reakcja na liczne apele ze strony obywateli, organizacji pozarządowych i środowisk medialnych, które alarmowały o absurdzie poprzedniego rozwiązania. Jak wskazywano, wcześniejsze przepisy mogły de facto uniemożliwiać dokumentowanie wielu aspektów życia publicznego – nie tylko przez fotoreporterów, ale również przez aktywistów czy osoby rejestrujące nieprawidłowości.
W mediach społecznościowych pojawiły się liczne przykłady osób zgłaszających się na policję lub do sądu po wykonaniu całkowicie nieszkodliwego zdjęcia, np. z drona nad mostem, czy rejestratora w trasie.
Analiza: powrót do proporcjonalności
Z perspektywy praw człowieka i wolności obywatelskich, nowelizacja przywraca proporcjonalność przepisów ograniczających rejestrowanie obrazu w przestrzeni publicznej. O ile ochrona infrastruktury wojskowej i wywiadowczej jest uzasadniona, to wcześniejsza wersja prawa nie rozróżniała skali zagrożenia i zakładała odpowiedzialność tam, gdzie jej być nie powinno.
Teraz — jak wskazują eksperci — obowiązuje jasna, obiektywna kryterialność. Dzięki temu prawo nie penalizuje przypadkowych działań, które nie zagrażają bezpieczeństwu narodowemu.
Co dalej?
Podpisanie nowelizacji przez prezydenta oznacza, że nowe przepisy obowiązują od momentu ogłoszenia ich w Dzienniku Ustaw. Obywatele, instytucje i służby mogą teraz opierać się na klarownych zasadach, bez ryzyka nieporozumień.
Warto podkreślić, że zmiana nie oznacza całkowitego zniesienia zakazu fotografowania obiektów strategicznych – chronione pozostają realne cele o znaczeniu dla obronności i bezpieczeństwa, jednak teraz ich status musi być jednoznacznie zakomunikowany.