Coraz więcej organizacji i komentatorów zwraca uwagę na problem nierównego opodatkowania mężczyzn i kobiet w Polsce. Z pozoru neutralne przepisy podatkowe i emerytalne w praktyce prowadzą do sytuacji, w której mężczyźni przez dłuższy czas odprowadzają podatek PIT, podczas gdy kobiety korzystają już ze zwolnienia. Sprawę nagłaśnia Stowarzyszenie na rzecz Chłopców i Mężczyzn, które wprost nazywa tę różnicę formą dyskryminacji ze względu na płeć.
Gdzie tkwi problem? Zerowy PIT tylko dla części seniorów
Podstawą sporu jest obowiązujące w Polsce rozwiązanie zwane „zerowym PIT-em dla seniorów”. Umożliwia ono osobom, które osiągnęły wiek emerytalny, niepłacenie podatku dochodowego od pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej, jeśli mimo uprawnień do emerytury wciąż są aktywne zawodowo.
Problem w tym, że wiek emerytalny kobiet i mężczyzn w Polsce różni się o pięć lat – kobiety mogą przejść na emeryturę w wieku 60 lat, natomiast mężczyźni dopiero po ukończeniu 65. roku życia. W efekcie kobieta już od 60. roku życia może korzystać z pełnego zwolnienia z podatku, a mężczyzna – choć pracuje na takim samym stanowisku i za takie samo wynagrodzenie – wciąż musi odprowadzać podatek PIT przez kolejnych pięć lat.
To właśnie ta rozbieżność stała się punktem zapalnym w dyskusji o równości podatkowej. Zdaniem Stowarzyszenia na rzecz Chłopców i Mężczyzn oznacza ona, że w praktyce mężczyźni otrzymują niższe wynagrodzenie netto niż ich koleżanki z pracy wykonujące dokładnie te same obowiązki.
„To jawna dyskryminacja” – apel organizacji
W opublikowanym stanowisku organizacja wskazuje wprost, że obecne przepisy utrwalają nierówność między kobietami a mężczyznami.
„W rezultacie tych różnic, polski mężczyzna otrzymuje niższą wypłatę na rękę tylko dlatego, że jest mężczyzną. To sytuacja nie do zaakceptowania w państwie, które deklaruje równość wobec prawa” – podkreślono w komunikacie Stowarzyszenia.
Działacze apelują do władz o zmianę zasad obowiązywania zerowego PIT-u, tak aby ulga przysługiwała nie od osiągnięcia określonego wieku, ale od momentu nabycia praw emerytalnych w sposób równy dla obu płci.
Ich zdaniem różnica w traktowaniu podatników ze względu na płeć stoi w sprzeczności z zasadą równego opodatkowania oraz równego dostępu do ulg podatkowych, która powinna obowiązywać wszystkich obywateli niezależnie od płci.
Społeczna debata i emocje wokół tematu
Sprawa wywołała silne emocje w mediach społecznościowych i na forach dyskusyjnych. Część komentujących przyznaje rację organizacji, podkreślając, że to przykład dyskryminacji w czystej postaci, której nie powinno być w nowoczesnym systemie podatkowym.
Inni jednak wskazują, że niższy wiek emerytalny kobiet ma uzasadnienie społeczne – wiele kobiet przez lata łączy obowiązki zawodowe z wychowaniem dzieci, a krótszy okres pracy jest formą rekompensaty za te role.
Debata ta ujawnia szerszy problem systemowy – różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn w polityce fiskalnej oraz w systemie ubezpieczeń społecznych. Eksperci zwracają uwagę, że wiek emerytalny ustalony odmiennie dla płci ma konsekwencje nie tylko podatkowe, ale też ekonomiczne i społeczne.
Czy rząd zareaguje na apel?
Jak dotąd żadne ministerstwo nie odniosło się oficjalnie do postulatów Stowarzyszenia. Z informacji, które organizacja udostępnia w mediach, wynika, że jej przedstawiciele kierowali już pisma do Ministerstwa Finansów oraz do Rzecznika Praw Obywatelskich, domagając się analizy przepisów pod kątem równości płci.
Na razie jednak brak jest konkretnych działań legislacyjnych. Temat funkcjonuje głównie w przestrzeni publicznej w formie kampanii informacyjnych i apeli społecznych, które mają zwrócić uwagę na problem.
Eksperci ds. prawa podatkowego podkreślają, że zmiana przepisów wymagałaby nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc decyzji politycznej. W obecnej sytuacji, gdy w debacie publicznej przeważa narracja o ochronie praw kobiet, inicjatywa na rzecz mężczyzn może nie uzyskać szybkiego poparcia.
Potrzeba równowagi, nie konfliktu
Choć temat budzi emocje, eksperci apelują o spokojną i merytoryczną dyskusję. Wskazują, że równość wobec prawapowinna oznaczać równy dostęp do ulg i świadczeń, niezależnie od płci. Zmiana zasad zerowego PIT-u mogłaby stać się symbolem bardziej zrównoważonej polityki podatkowej, uwzględniającej realne różnice, ale też unikającej uprzywilejowania którejkolwiek grupy.
Na ten moment wszystko wskazuje jednak, że temat pozostanie w sferze społecznego sporu. Coraz więcej obywateli oczekuje, że rząd odniesie się do zarzutów dyskryminacji i przedstawi jasne stanowisko w sprawie opodatkowania w kontekście wieku emerytalnego.