Zakład Ubezpieczeń Społecznych czeka ogromne zadanie – ponowne przeliczenie świadczeń emerytalnych dla blisko 100 tysięcy Polaków. Choć automatyczne wyrównanie ma nastąpić dopiero od 2026 roku, wielu seniorów już teraz wygrywa w sądach, odzyskując zaległe pieniądze nawet za 3 lata wstecz. To efekt wieloletnich zaniedbań i niekorzystnych przepisów, które zaniżały wysokość wypłacanych emerytur. Artykuł wyjaśnia, kto i na jakich zasadach może liczyć na wyższe świadczenie oraz jakie kroki podjąć, aby odzyskać pełną kwotę rekompensaty.
Dlaczego ZUS musi przeliczyć emerytury? Kluczowe błędy z przeszłości
Problem, który dotknął tysiące seniorów w Polsce, znany jest jako kwestia „emerytur czerwcowych”. Przez lata, osoby składające wnioski o emeryturę w czerwcu były poszkodowane przez niekorzystny mechanizm waloryzacji składek emerytalnych. ZUS w czerwcu stosował roczną waloryzację, która okazywała się znacznie mniej korzystna niż kwartalna, stosowana w pozostałych miesiącach roku.
Szacunki jasno wskazywały, że świadczenie czerwcowe mogło być niższe od majowego o około 5 procent, a od lipcowego nawet o 12 procent. W praktyce oznaczało to straty rzędu kilkudziesięciu do kilkuset złotych miesięcznie, co w perspektywie całego okresu pobierania emerytury kumulowało się do kilkunastu tysięcy złotych. Sytuacja dotyczyła przede wszystkim osób urodzonych w rocznikach 2009–2019, które przeszły na świadczenie przed rokiem 2021.
Choć w 2021 roku wprowadzono zmiany regulujące problem na przyszłość, nie objęły one osób, które już wcześniej przeszły na emeryturę. Dopiero przełomowy wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2022 roku (sygn. akt P. 7/22) uznał, że pominięcie tych roczników narusza konstytucyjną zasadę równości wobec prawa. To orzeczenie zmusiło parlament do podjęcia działań naprawczych, co ostatecznie doprowadziło do przyjęcia ustawy, która ma na celu częściowe uregulowanie zaległości.
Automatyczne przeliczenie od ZUS: Kto zyska i ile?
Zgodnie z nowymi przepisami, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2026 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek automatycznie przeliczyć świadczenia dla blisko 100 tysięcy emerytów i rencistów. Ważną informacją jest to, że przeliczenie odbędzie się z urzędu, co oznacza, iż seniorzy nie będą musieli składać żadnych wniosków ani podejmować dodatkowych formalności. ZUS ma na to maksymalnie trzy miesiące od wejścia w życie ustawy, co oznacza, że pierwsze wyższe świadczenia powinny trafić do uprawnionych najpóźniej do końca marca 2026 roku.
Przeciętny wzrost miesięcznej emerytury, wynikający z tej automatycznej korekty, szacowany jest na około 220 zł. Dla osoby pobierającej na przykład 3000 zł brutto oznacza to roczny zysk w wysokości od 1800 zł do 2000 zł. Nowa ustawa gwarantuje również, że przeliczone świadczenie nie będzie mogło być niższe niż dotychczasowe, co zabezpiecza interesy emerytów.
Ponadto, przewidziano jednorazowe wyrównanie, które jednak obejmie jedynie krótki okres – od momentu wejścia nowych zasad w życie (lipiec 2025 roku) do momentu faktycznego przeliczenia przez ZUS. Kwota tego wyrównania szacowana jest średnio na od 1440 zł do 2070 zł brutto. Niestety, jest to tylko część należnej rekompensaty, gdyż przepisy nie przewidują wyrównania za całe lata wstecz, w których emerytury były zaniżone.
Jak odzyskać wszystkie zaległe pieniądze? Droga sądowa jedyną szansą
Fakt, że nowe przepisy nie zapewniają pełnej rekompensaty za wszystkie lata wstecz, w których świadczenia były zaniżone, skłania coraz więcej seniorów do podjęcia kroków prawnych. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej argumentuje, że świadczenia zostały obliczone zgodnie z prawem obowiązującym w dacie ich przyznania. To właśnie ta luka w legislacji sprawia, że droga sądowa staje się kluczową opcją dla poszkodowanych.
Rosnąca liczba spraw sądowych przeciwko ZUS w tej kwestii pokazuje, że seniorzy coraz częściej wygrywają. Wchodząc na drogę sądową, emeryci walczą o wyrównanie świadczeń za okres nieobjęty ustawową rekompensatą. Adwokaci specjalizujący się w prawie ubezpieczeń społecznych wskazują, że w sądzie można wywalczyć wyrównanie nawet za trzy lata wstecz. Jest to istotne, gdyż zgodnie z orzecznictwem, roszczenia z tytułu świadczeń emerytalno-rentowych przedawniają się z upływem właśnie trzech lat.
Indywidualne wygrane z ZUS mogą oznaczać dla seniorów znaczące korzyści finansowe. Mowa tu zarówno o wyższej comiesięcznej emeryturze – od 150 zł do nawet 500 zł miesięcznie – jak i jednorazowym, pokaźnym wyrównaniu. Średnie kwoty wyrównań, o których informuje prasa, wynoszą od 5 tys. do 10 tys. zł, jednak mogą być znacznie wyższe w zależności od wysokości zgromadzonego kapitału początkowego i składek.
Wygrana z ZUS w sądzie: Twoje szanse i potencjalne zyski
Mimo że droga sądowa może być dłuższa i wymagać cierpliwości – ZUS ma tendencję do odwoływania się od niekorzystnych orzeczeń, co znacząco wydłuża procedurę – eksperci podkreślają, że warto podjąć ten trud. W obliczu jednoznacznego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2022 roku, sądy coraz częściej przychylają się do racji poszkodowanych seniorów. Oznacza to, że szanse na pomyślne zakończenie sprawy są wysokie.
Dla wielu emerytów, którzy przez lata otrzymywali zaniżone świadczenia, te dodatkowe pieniądze mogą znacząco poprawić jakość życia. Nie tylko odzyskują należne im środki za przeszłość, ale także zapewniają sobie wyższą emeryturę na przyszłość. Jest to szczególnie ważne w kontekście rosnących kosztów utrzymania i potrzeby stabilności finansowej w jesieni życia.
Jeżeli pobierali Państwo emeryturę w okresie 2009–2019 i składali wniosek w czerwcu, warto dokładnie sprawdzić swoją sytuację i w razie wątpliwości skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie emerytalnym. Czas gra tutaj rolę, zwłaszcza ze względu na termin przedawnienia roszczeń. Nie przegap szansy na odzyskanie pieniędzy, które są Państwu należne z mocy prawa.