Polskie rodziny stają w obliczu najbardziej drastycznych podwyżek cen usług pogrzebowych od dekady. W niektórych miastach, jak Inowrocław, koszt wykopania grobu wzrósł o stuprocentową stawkę w ciągu jednej nocy. W Bydgoszczy, po ośmiu latach zamrożenia, ceny skoczyły średnio o 49 procent. Choć rząd zwiększa zasiłek pogrzebowy do 7000 zł, eksperci ostrzegają: te środki mogą trafić prosto do kas zarządców cmentarzy, a łączne koszty pochówku bliskiej osoby przekroczą 10 000 złotych, zmuszając rodziny do pokrycia różnicy z własnej kieszeni.
To uderzenie w portfele jest szczególnie bolesne w kontekście galopującej inflacji, która w okresie od 2017 do 2025 roku osiągnęła poziom 58 procent. Władze miast tłumaczą, że podwyżki są koniecznością, wymuszoną przez deficyty w budżetach nekropolii i przełomowe wyroki sądów administracyjnych. Miejsca na cmentarzach komunalnych zaczynają kosztować tyle, ile używany samochód, a obywatele czują się oszukani.
Cios w portfele: Inowrocław bije rekordy podwyżek, Bydgoszcz nadrabia straty
Najbardziej drastyczne zmiany zaszły w Inowrocławiu, gdzie nowe stawki obowiązują już od kwietnia. Koszt wykopania grobu pojedynczego wzbił się z 700 złotych do minimum 1400 złotych. To dosłownie stuprocentowy wzrost, wprowadzony natychmiastowo. Osoby decydujące się na grób głębinowy, umożliwiający pochówek dwóch lub trzech osób w pionie, muszą przygotować 1800 złotych.
W Bydgoszczy, gdzie nowy cennik wejdzie w życie 1 stycznia, podwyżki są nieco niższe, ale i tak znaczące. Za jedno miejsce ziemne (lub przedłużenie opłaty po 20 latach) zapłacimy 1200 złotych. Dwa miejsca ziemne to już wydatek 2400 złotych. Warto podkreślić, że te stawki uwzględniają już wszystkie dotychczasowe koszty ceremonii i wjazdów na cmentarz, które wcześniej były liczone osobno. Urzędnicy bydgoskiego ratusza argumentują, że nawet po tych niemal 50-procentowych podwyżkach, szacowane wpływy na poziomie 25 milionów złotych nie pokryją w pełni planowanych na najbliższe cztery lata kosztów utrzymania nekropolii, które mają wynieść 37,6 miliona złotych.
Dlaczego ceny poszybowały w górę? Wyroki sądów i 58% inflacji
Główną przyczyną skokowych podwyżek jest nie tylko inflacja, ale także nowe orzecznictwo. Wojewódzkie Sądy Administracyjne (WSA) w Olsztynie i Warszawie wydały wyroki, które zobowiązują samorządy do transparentnej kalkulacji opłat. Oznacza to, że opłata za pochówek musi uwzględniać wszystkie realne koszty administratora – od wywozu ton śmieci, przez odśnieżanie alejek, aż po utrzymanie domów pogrzebowych.
Sędziowie jasno stwierdzili, że samorząd nie ma podstawy prawnej do pobierania opłat, które nie są bezpośrednio związane z samym aktem pochówku. W rezultacie, miasta muszą teraz ująć w jednej, wyższej opłacie za miejsce, koszty, które wcześniej były pobierane oddzielnie. Władze Bydgoszczy tłumaczą, że osiem lat braku aktualizacji stawek, przy inflacji wynoszącej łącznie 58 procent, doprowadziło do ogromnego deficytu, który trzeba teraz zasypać.
Zasiłek 7000 zł nie pokryje kosztów. Eksperci ostrzegają przed pułapką
Od 1 stycznia 2026 roku zasiłek pogrzebowy ma wzrosnąć z 4000 złotych do 7000 złotych. To znaczące wsparcie, które na papierze powinno ulżyć rodzinom. Jednak eksperci ostrzegają przed efektem samospełniającej się przepowiedni. Branża pogrzebowa, widząc, że klienci dysponują większymi środkami z budżetu państwa, może odważniej podnosić swoje ceny.
W konsekwencji, dodatkowe fundusze mogą zostać niemal natychmiast pochłonięte przez rosnące stawki zarządców cmentarzy i firm pogrzebowych, nie poprawiając faktycznej dostępności usług dla obywateli. Jeśli doliczymy do 1200 zł za miejsce na cmentarzu w Bydgoszczy koszty trumny, kremacji lub pochówku tradycyjnego, nagrobka i oprawy ceremonii, łączny koszt skromnego pogrzebu może z łatwością przekroczyć próg 10 000 złotych. Różnicę, wynoszącą ponad 3000 zł, rodzina będzie musiała pokryć sama.
Opłaty uznane za nielegalne. Za co cmentarz musi zwrócić pieniądze?
W cieniu podwyżek toczy się ważna batalia prawna. Wspomniane wyroki WSA otwierają drogę do odzyskania pieniędzy za opłaty, które uznano za bezprawne. Cmentarze komunalne nie mogą pobierać opłat niezwiązanych bezpośrednio z pochówkiem. Oznacza to, że popularne dotychczas opłaty za:
- Wjazd kamieniarza na teren nekropolii.
- Korzystanie z sali ceremonialnej.
- Dochowywanie urny do opłaconego już grobu ziemnego.
zostały uznane za nielegalne. Jeśli w ostatnich latach uiściłeś takie opłaty, masz podstawy do dochodzenia zwrotu nienależnie pobranych środków. Sędziowie podkreślają, że opłata musi być jednolita i transparentnie skalkulowana.
Co musisz wiedzieć o miejscu na cmentarzu? Kluczowe terminy i porady
Warto pamiętać, że w Polsce nie wykupuje się miejsca na cmentarzu na własność, lecz jedynie dzierżawi na 20 lat. Po tym okresie należy wnieść kolejną opłatę, równą cenie nowego miejsca. Jeśli opłata nie zostanie uregulowana, administracja cmentarza ma prawo przeznaczyć miejsce na nowy pochówek.
Administracja cmentarzy nie ma obowiązku przypominać ci o końcu okresu dwudziestu lat. Koniecznie sprawdź datę wniesienia pierwotnej opłaty lub skorzystaj z internetowej wyszukiwarki grobów (dostępnej na stronach zarządców). Przedłużenie ważności załatwisz w biurze obsługi.
Jeśli planujesz pochówek z wyprzedzeniem, rozważ kremację i niszę w kolumbarium. W Bydgoszczy nisza na jedną urnę kosztuje 2500 złotych bezterminowo, co w długiej perspektywie może okazać się znacznie tańsze niż grób ziemny wymagający opłaty co dwie dekady. Dodatkowo, w związku z wyczerpywaniem się miejsc, Bydgoszcz planuje inwestycje o wartości 22 milionów złotych, w tym rozbudowę cmentarza przy ulicy Wiślanej i budowę nowych, ekologicznych miejsc pochówku, takich jak Las Pamięci.
Pamiętaj: Próba handlu miejscem na cmentarzu „pod stołem” jest niezgodna z prawem. Miejsca nie są własnością prywatną i nie podlegają sprzedaży, a jedynie cesji prawa do grobu za zgodą zarządcy.