Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wprowadził nowe metody weryfikacji zwolnień lekarskich, co przyniosło znaczny wzrost skuteczności kontroli. W 2024 roku ZUS cofnął zasiłki chorobowe na kwotę prawie 640 tysięcy złotych, co pokazuje skalę wykrywanych nieprawidłowości. Inspektorzy ZUS nie tylko sprawdzają obecność chorych w domu, ale również monitorują ich aktywność w mediach społecznościowych.
Nowe metody kontroli
ZUS wykorzystuje obecnie znacznie szerszy arsenał narzędzi kontrolnych niż w poprzednich latach. Oprócz tradycyjnych wizyt domowych, inspektorzy analizują aktywność w mediach społecznościowych, sprawdzają transakcje finansowe i monitorują podejrzane schematy zachowań pracowników. Od stycznia 2025 roku ZUS zyskał dodatkowe uprawnienia, umożliwiające przeprowadzanie niezapowiedzianych kontroli.
Czynniki ryzyka
Szczególną uwagę zwraca się na kilka czynników ryzyka. Należą do nich długie lub powtarzające się zwolnienia, L4 wystawiane przez różnych lekarzy, unikanie badań kontrolnych oraz wcześniejsze przypadki nadużyć. Kontrolerzy sprawdzają nie tylko, czy chory przebywa pod wskazanym adresem, ale także czy jego aktywność nie przeczy deklarowanej niezdolności do pracy.
Prawo do weryfikacji
Prawo do weryfikacji zwolnień lekarskich mają zarówno ZUS, jak i pracodawcy zatrudniający powyżej 20 pracowników. W przypadku mniejszych firm kontrole przeprowadza wyłącznie ZUS. Inspektorzy mogą odwiedzać chorych w miejscu zamieszkania lub czasowego pobytu.
Najczęstsze przyczyny cofania zasiłków
ZUS najczęściej kwestionuje zwolnienia w przypadku wykonywania pracy zarobkowej podczas choroby, przebywania w innym miejscu niż wskazane w zwolnieniu, uczestnictwa w aktywnościach niezgodnych z leczeniem oraz braku współpracy podczas kontroli. Szczególnie podejrzane są przypadki publikowania w mediach społecznościowych zdjęć z wakacji czy zawodów sportowych podczas zwolnienia.
Problem nieuczciwych lekarzy
Kontrole obejmują również lekarzy wystawiających zwolnienia. ZUS wykrywa przypadki wydawania L4 bez należytej weryfikacji stanu zdrowia pacjenta, a nawet sytuacje wystawiania fałszywych zwolnień za korzyści finansowe. Skutkuje to zaostrzeniem nadzoru nad lekarzami i wyciąganiem konsekwencji prawnych wobec osób dopuszczających się nieprawidłowości.
Wzrost skuteczności kontroli
Dwukrotny wzrost kwoty cofniętych zasiłków w porównaniu z 2020 rokiem świadczy o rosnącej skuteczności kontroli. ZUS konsekwentnie zaostrza nadzór nad wykorzystaniem zwolnień lekarskich, co ma prowadzić do ograniczenia nadużyć generujących straty dla budżetu państwa i pracodawców. W 2024 roku ZUS przeprowadził 12 500 kontroli, co przyniosło cofnięcie zasiłków o wartości 640 tysięcy złotych. Jest to wzrost o 25% w porównaniu z 2023 rokiem.
Kary za nadużycia
Osoby, które dopuszczają się nadużyć związanych ze zwolnieniami lekarskimi, mogą liczyć się z surowymi konsekwencjami. ZUS może cofnąć zasiłek chorobowy, a evenueje się również kara grzywny w wysokości do 5 000 złotych. W przypadku powtarzających się nadużyć, kara może być nawet wyższa.