W ostatnich latach Europa Środkowo-Wschodnia stoi w obliczu coraz większych wyzwań geopolitycznych. Rosnące napięcia międzynarodowe i konflikty zbrojne w regionie sprawiły, że państwa Europy Środkowo-Wschodniej muszą zwiększyć swoje wydatki na bezpieczeństwo i obronność. Jednak ta polityka może mieć daleko idące konsekwencje dla gospodarki i społeczeństwa.
Według analityków Citi Handlowego, wydatki na zbrojenia w regionie mogą sięgnąć nawet 3% PKB (Produktu Krajowego Brutto). To oznacza, że państwa Europy Środkowo-Wschodniej będą musiały zwiększyć swoje obciążenia podatkowe, aby sfinansować te wydatki. W efekcie, może to doprowadzić do inflacji i spowolnienia gospodarczego.
Polska, jako jeden z największych państw w regionie, stoi w obliczu szczególnie trudnej sytuacji. Już teraz wydatki na obronność w Polsce sięgają 2,5% PKB, a w nadchodzących latach ten próg może zostać znacząco przekroczony. To oznacza, że budżet państwa będzie musiał być dostosowany do nowych wyzwań, co może doprowadzić do ograniczenia środków dla innych ważnych sektorów, takich jak edukacja i infrastruktura.
Ekonomiści podkreślają, że wydatki na zbrojenia mogą mieć również zagrożenia inflacyjne. W krótkiej perspektywie, potencjalne negocjacje pokojowe mogą przynieść skutki antyinflacyjne, ale w długiej perspektywie, zwiększone wydatki fiskalne prawdopodobnie wymuszą bardziej restrykcyjną politykę monetarną banków centralnych.
Konsekwencje społeczne takiej polityki fiskalnej będą wielowymiarowe. Podwyższenie podatków nieuchronnie odbije się na standardzie życia mieszkańców, zmniejszając ich możliwości konsumpcyjne oraz zdolność do gromadzenia oszczędności. Sytuacja ta może pogłębić istniejące podziały ekonomiczne i wzmocnić napięcia społeczne.
Redukcja nakładów na edukację i modernizację infrastruktury będzie miała długotrwałe konsekwencje rozwojowe. Najbardziej dotkliwie odczują je młode pokolenia, które zetkną się z systemem edukacyjnym o ograniczonych zasobach oraz infrastrukturą nienadążającą za potrzebami nowoczesnej gospodarki.
Przekierowanie strumienia finansowego w stronę sektora zbrojeniowego wpłynie również na strukturę rynku pracy. Przemysł obronny z pewnością zyska impuls rozwojowy, generując nowe miejsca zatrudnienia, jednak kosztem innych dziedzin gospodarki, które doświadczą stagnacji inwestycyjnej.
Dynamika nastrojów społecznych również ulegnie zmianie. Wzmocnienie potencjału obronnego może dawać obywatelom poczucie zwiększonego bezpieczeństwa w niestabilnym środowisku międzynarodowym, jednak rosnące obciążenia fiskalne i ograniczenia w innych obszarach życia publicznego mogą wywołać falę niezadowolenia.
Z perspektywy międzynarodowej, zwiększona koncentracja na wydatkach militarnych może osłabić pozycję konkurencyjną całego regionu. Ograniczenie środków na badania, rozwój i innowacje technologiczne spowolni modernizację gospodarek Europy Środkowo-Wschodniej, potencjalnie zwiększając dystans do najbardziej rozwiniętych państw świata.
Decydenci polityczni stoją przed niezwykle trudnym zadaniem wypracowania równowagi między imperatywem bezpieczeństwa a potrzebami rozwojowymi społeczeństw. Odnalezienie złotego środka między tymi często przeciwstawnymi priorytetami, przy jednoczesnym zachowaniu stabilności gospodarczej i społecznej, będzie jednym z najpoważniejszych wyzwań dla przywódców państw regionu w nadchodzących latach.
Według danych GUS (Główny Urząd Statystyczny), w 2022 roku wydatki na obronność w Polsce wyniosły około 52,6 mld zł, co stanowiło około 2,5% PKB. Natomiast, według prognoz OECD (Organizacja Współpracy i Rozwoju Gospodarczego), wydatki na obronność w Polsce mogą sięgnąć nawet 3,5% PKB w 2025 roku.
Warto zauważyć, że wydatki na obronność w Polsce są jednymi z najwyższych w Unii Europejskiej. Według danych Komisji Europejskiej, w 2022 roku wydatki na obronność w Polsce wyniosły około 1,8% PKB, co jest znacznie powyżej średniej unijnej, która wynosi około 1,2% PKB.
W celu zachowania stabilności gospodarczej i społecznej, państwa Europy Środkowo-Wschodniej powinny współpracować w celu wypracowania wspólnej polityki w zakresie bezpieczeństwa i obronności. Taka współpraca mogłaby pomóc w zwiększeniu efektywności wydatków na obronność i zmniejszeniu obciążeń fiskalnych dla obywateli.