Od 1 czerwca 2024 roku, nowe przepisy dotyczące ochrony danych osobowych umożliwiają zastrzeżenie numeru PESEL poprzez aplikację mObywatel. System ten został wprowadzony, by chronić obywateli przed oszustwami i kradzieżą tożsamości, ale może również prowadzić do nieoczekiwanych komplikacji przy operacjach bankowych.
Zastrzeżenie PESEL to skuteczna ochrona przed wyłudzeniami, ale może także powodować utrudnienia w dostępie do własnych środków. Problemem mogą być przede wszystkim wypłaty gotówkowe przekraczające trzykrotność minimalnego wynagrodzenia (czyli 13 998 zł w 2025 roku). W takich przypadkach banki są zobowiązane do wstrzymania transakcji na 12 godzin, nawet jeśli klient osobiście zleca wypłatę w oddziale.
Co istotne, nawet jeśli właściciel natychmiast cofnie zastrzeżenie PESEL, bank nadal musi odczekać 12 godzin przed wydaniem pieniędzy. Może to być kłopotliwe w sytuacjach nagłej potrzeby finansowej. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2022 roku w Polsce odnotowano ponad 100 tysięcy przypadków oszustw finansowych, co jest o 15% więcej niż w roku poprzednim.
Większość codziennych transakcji, takich jak przelewy, płatności kartą czy wypłaty z bankomatu, nie jest objęta blokadą PESEL. Problemy mogą pojawić się natomiast przy czynnościach wymagających weryfikacji tożsamości, np. przy podpisywaniu nowej umowy bankowej czy dużych wypłatach gotówkowych. Zgodnie z danymi Związku Banków Polskich, w 2023 roku banki w Polsce obsłużyły ponad 1,5 miliarda transakcji, z czego około 10% było transakcjami gotówkowymi.
Aby zastrzec swój numer PESEL, można skorzystać z aplikacji mObywatel, odwiedzić stronę mObywatel.gov.pl lub udać się osobiście do urzędu gminy. Proces jest szybki i całkowicie darmowy. Jeśli pojawi się konieczność usunięcia blokady, można to zrobić w każdej chwili poprzez aplikację. Warto jednak pamiętać, że po zdjęciu zastrzeżenia ponowne jego wprowadzenie będzie możliwe dopiero po 30 minutach.
Aby uniknąć komplikacji, klienci banków powinni planować swoje większe wypłaty gotówkowe z wyprzedzeniem. Jeśli konieczne jest podjęcie dużej sumy w oddziale, warto zdjąć zastrzeżenie PESEL na co najmniej 12 godzin przed wizytą w banku. W przypadku mniejszych operacji, takich jak podpisanie umowy kredytowej czy zakup nieruchomości, wystarczy cofnąć blokadę na 30 minut przed transakcją. Według danych Narodowego Banku Polskiego, w 2023 roku wartość transakcji gotówkowych w Polsce wyniosła ponad 1,2 biliona złotych.
Nowy system, choć skutecznie chroni przed wyłudzeniami, wymaga od użytkowników większej świadomości i odpowiedniego planowania działań finansowych. Nieprzemyślana blokada PESEL może bowiem oznaczać, że dostęp do własnych środków zostanie czasowo ograniczony, co w nagłych sytuacjach może stanowić poważny problem. Zgodnie z danymi Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, w 2022 roku polskie banki otrzymały ponad 10 tysięcy reklamacji dotyczących transakcji finansowych.