W obliczu dynamicznie zmieniającej się sytuacji geopolitycznej, polskie Siły Zbrojne intensyfikują przygotowania do przyszłorocznych manewrów, które mają na celu ocenę skuteczności mobilizacji. Jednym z kluczowych elementów tych ćwiczeń jest możliwość czasowego przejęcia prywatnych samochodów i sprzętu od obywateli. Choć idea rekwirowania pojazdów kojarzy się głównie z wojną, przepisy dopuszczają takie działania również w czasie pokoju. Właściciele aut otrzymują już zawiadomienia, a Ministerstwo Obrony Narodowej planuje wezwać ponad 230 tysięcy osób na komisje wojskowe w 2026 roku.
Działania te są odpowiedzią na rosnące napięcia, w tym rosyjskie prowokacje, takie jak cyberataki czy naruszenia przestrzeni powietrznej. Premier Donald Tusk zapowiedział wzmocnienie polskiego potencjału obronnego i rozbudowę systemu szkoleń wojskowych, mającego na celu przygotowanie narodu do obrony. W tym kontekście, zrozumienie zasad i procedur dotyczących świadczeń rzeczowych w postaci pojazdów staje się kluczowe dla każdego polskiego kierowcy. Dowiedz się, kogo dotyczy ten obowiązek, jakie pojazdy są na celowniku wojska i na jakie rekompensaty można liczyć.
Rosnące Napięcia i Plany Mobilizacyjne Polski
Sytuacja geopolityczna w Europie zmienia się w błyskawicznym tempie, a poczucie niepokoju rośnie w związku z coraz bardziej realnym zagrożeniem ze strony Rosji. Cyberataki wymierzone w infrastrukturę krytyczną, ingerowanie w systemy nawigacji satelitarnej, naruszenia przestrzeni powietrznej nad Polską przez bezzałogowce czy niskie przeloty myśliwców nad platformą Petrobalticu na Bałtyku – to tylko niektóre z rosyjskich prowokacji, które skłaniają ekspertów do analizy gotowości strony rosyjskiej do konfrontacji z Europą i NATO.
W odpowiedzi na te wyzwania, premier Donald Tusk zapowiedział intensywne działania na rzecz wzmocnienia polskiego potencjału obronnego. W marcu 2025 roku ogłosił prace nad rozbudowanym systemem szkoleń wojskowych dla wszystkich dorosłych mężczyzn, który ma być gotowy do końca roku. Program ten, obejmujący pierwszą pomoc, strzelectwo, walkę wręcz i elementy przetrwania, ma uczynić z cywilów „pełnoprawnych i pełnowartościowych żołnierzy w trakcie konfliktu”. Docelowo Polska ma posiadać półmilionową armię, wliczając rezerwistów.
Ministerstwo Obrony Narodowej przygotowało projekt na 2026 rok, który zakłada wezwanie na komisję wojskową ponad 230 tys. osób. Równolegle, wojsko szykuje się do przyszłorocznych manewrów, planując sprawdzić działanie systemu mobilizacji, w tym opcję tymczasowego wykorzystania środków prywatnych właścicieli. To właśnie w ramach tych przygotowań polscy kierowcy otrzymują zawiadomienia o obowiązku udostępnienia swoich pojazdów wojsku.
Kiedy Wojsko Może Przejąć Twój Pojazd? Przepisy i Wyjątki
Możliwość przejęcia prywatnego samochodu przez wojsko jest uregulowana prawnie, przede wszystkim przez ustawę z 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP oraz rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 2004 r. Obowiązek świadczeń rzeczowych może zostać nałożony na osoby prywatne, przedsiębiorców, urzędy czy inne jednostki organizacyjne. Kluczowe jest zrozumienie, że zajęcie pojazdu jest możliwe nie tylko w razie mobilizacji czy wojny.
Wyróżnia się dwie główne kategorie sytuacji, w których wojsko może skorzystać z prywatnych pojazdów:
- W czasie pokoju:
- Sprawdzanie gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych: Pojazd może być użyty maksymalnie trzy razy w roku, na okres do 48 godzin.
- Ćwiczenia wojskowe lub szkolenia w jednostkach przewidzianych do militaryzacji: W tym przypadku auto może zostać zarekwirowane na okres do 7 dni, ale tylko raz w ciągu roku.
- W sytuacjach nadzwyczajnych: Armia przejmuje pojazdy prywatne, gdy konieczne są szczególne środki obronne, np. w czasie działań wojennych i ratowniczych, stanu wyjątkowego, epidemii lub klęski żywiołowej i likwidacji jej skutków.
Należy podkreślić, że działania te są ustandaryzowaną procedurą stosowaną od lat, mającą na celu zapewnienie gotowości obronnej państwa. Otrzymanie pisma z Wojskowej Komendy Uzupełnień (WKU) nie jest powodem do paniki, lecz sygnałem, że nasz pojazd został uwzględniony w planach obronnych.
Jak Wybierane Są Pojazdy i Co Grozi za Odmowę?
Proces wyboru i przejmowania pojazdów przez wojsko jest ściśle określony i ma charakter administracyjny. Wojskowe Komendy Uzupełnień (WKU) przeglądają rejestry pojazdów, a państwo prowadzi własną ewidencję samochodów, motocykli i innych maszyn będących w posiadaniu obywateli. Jeżeli w wykazie pojawi się pojazd spełniający wymagania wojska, komendant WKU występuje do władz samorządowych – prezydenta miasta, burmistrza lub wójta – o włączenie go do spisu ruchomości potrzebnych do obrony państwa.
To właśnie prezydent, burmistrz lub wójt podejmuje ostateczną decyzję w sprawie czasowego użyczenia pojazdu wojsku. Od takiej decyzji można się odwołać w terminie 14 dni. Należy jednak pamiętać, że sama procedura odwoławcza nie zwalnia z obowiązku wykonania decyzji. Prawo przewiduje surowe konsekwencje za uchylanie się od świadczeń rzeczowych – właścicielowi pojazdu grozi grzywna lub areszt do 30 dni.
Warto zwrócić uwagę, że transport pojazdu do jednostek wojskowych w większości przypadków spoczywa na właścicielach, choć czasem armia może przejąć ten obowiązek. Właściciele, którzy otrzymali takie zawiadomienie, powinni dokładnie zapoznać się z jego treścią i podjąć odpowiednie kroki, by uniknąć ewentualnych sankcji. Jest to część szerszego systemu obronnego, mającego na celu zapewnienie bezpieczeństwa kraju w obliczu potencjalnych zagrożeń.
Jakie Pojazdy Są na Celowniku i Ile Wynosi Rekompensata?
Wojsko ma konkretne wymagania co do typów pojazdów, które mogą być przejmowane na potrzeby ćwiczeń. Dotyczy to przede wszystkim aut terenowych i SUV-ów, czyli pojazdów z napędem 4×4, ale lista jest znacznie dłuższa. Planuje się przejmowanie m.in. samochodów ciężarowych, autobusów, furgonów, a także zwykłych aut osobowych oraz maszyn budowlanych. Projekt rozporządzenia wskazuje konkretne liczby: 192 pojazdy, 26 przyczep (naczep) oraz 15 maszyn.
W zamian za użyczenie pojazdu, właściciele otrzymają stosowną rekompensatę finansową za ich użytkowanie. Wynagrodzenie ustalono według typu auta i pojemności silnika:
- Samochody osobowe: od 0,5214 zł do 0,8358 zł za kilometr.
- Samochody ciężarowe (2–8 t): stała stawka 490,83 zł.
- Przyczepy i naczepy: stała stawka 196,31 zł.
Co istotne, pojazd musi zostać zwrócony właścicielowi w takim samym stanie, w jakim został przekazany wojsku. Jeśli w trakcie użytkowania ulegnie uszkodzeniu lub zniszczeniu, właściciel otrzyma pełne odszkodowanie. Na świadczenia rzeczowe i rekompensaty w budżecie na 2026 r. przewidziano 136 mln zł, co świadczy o skali planowanych działań i zabezpieczeniu finansowym dla obywateli.