W Polsce wciąż znajduje się około 14,5 tysiąca ton wyrobów zawierających azbest, mimo że od prawie 25 lat obowiązuje zakaz ich produkcji i stosowania. Najwyższa Izba Kontroli alarmuje, że tempo usuwania azbestu jest zdecydowanie zbyt wolne. Z danych NIK wynika, że od początku realizacji rządowego programu usunięto zaledwie 17 procent z 8,5 miliona ton zinwentaryzowanych wyrobów azbestowych.
Właściciele nieruchomości muszą złożyć deklarację
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z 13 grudnia 2010 roku, właściciele i zarządcy obiektów zawierających azbest muszą przeprowadzać coroczną inwentaryzację tych materiałów. Obowiązek ten dotyczy sporządzenia szczegółowego spisu wszystkich wyrobów azbestowych znajdujących się na terenie nieruchomości oraz oceny ich stanu technicznego. Informację o wyrobach zawierających azbest należy sporządzić w dwóch egzemplarzach. Osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej składają ją do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, natomiast przedsiębiorcy i inne podmioty przekazują dokumenty marszałkowi województwa.
Kara finansowa za niedopełnienie obowiązku
Niezłożenie wymaganej deklaracji może skutkować nie tylko karą finansową w wysokości od 10 do 20 tysięcy złotych, ale również uniemożliwić uzyskanie dofinansowania z programu Czyste Powietrze. W przypadku stwierdzenia uszkodzenia lub zniszczenia materiałów zawierających azbest, właściciel nieruchomości jest zobowiązany do ich niezwłocznego usunięcia. Zgodnie z danymi Ministerstwa Środowiska, w 2022 roku wydano ponad 12 tysięcy decyzji nakazujących usunięcie azbestu, przy czym tylko w 20% przypadków azbest został usunięty w terminie.
Azbest: niebezpieczne zanieczyszczenie środowiska
Azbest jest uznawany za jedno z najgroźniejszych zanieczyszczeń środowiska ze względu na mikroskopijne włókna, które po przedostaniu się do układu oddechowego mogą powodować poważne choroby. Zgodnie z danymi Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi, azbest jest przyczyną około 2 tysięcy zgonów rocznie w Polsce. Warto podkreślić, że azbest jest substancją rakotwórczą, a narażenie na jego działanie może powodować nowotwory i inne choroby.
Konsekwencje nieusunięcia azbestu
Przy obecnym tempie unieszkodliwiania, wynoszącym około 120 tysięcy ton rocznie, całkowite oczyszczenie kraju z azbestu może potrwać nawet 60 lat. W niektórych gminach, jak na przykład we Fromborku, szacowany czas potrzebny na usunięcie azbestu wynosi nawet 149 lat. To stawia pod znakiem zapytania realizację rządowego celu całkowitej eliminacji azbestu do 2032 roku. Według danych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, w 2022 roku usunięto zaledwie 1,3% zinwentaryzowanych wyrobów azbestowych.
Wnioski i rekomendacje
W związku z powyższymi informacjami, istotne jest, aby właściciele nieruchomości zunifikowali się i zdali odpowiednią deklarację w celu uniknięcia kary finansowej. Ponadto, niezwykle ważne jest, abyśmy wszyscy byli świadomi zagrożeń azbestu i podejmowali wszelkie mozliwe działania w celu usunięcia azbestu i ochrony naszego środowiska. Dlatego ważne jest, aby powszechnie nagłaśniać problem azbestu i podejmować wszelkie możliwe kroki w celu jego usunięcia i ochrony zdrowia publicznego. Ministerstwo Środowiska i Główny Inspektorat Ochrony Środowiska powinny podjąć bardziej zdecydowane działania w celu przyspieszenia procesu usuwania azbestu w Polsce.