W Polsce rośnie niepokój związany z oszustwami w programie Czyste Powietrze, który ma na celu poprawę jakości powietrza w kraju. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska (NFOŚ) ujawnił, że aż 573 beneficjentów programu musiało zwrócić część otrzymanego dofinansowania z powodu wykrytych nieprawidłowości w trakcie kontroli. To jednak dopiero początek – zapowiedziano kolejne 7500 kontroli do końca roku, które obejmą wnioski złożone do kwietnia 2024.
Reforma programu Czyste Powietrze
W odpowiedzi na nagminne próby wyłudzenia środków publicznych przez nieuczciwych beneficjentów, NFOŚ zapowiedział gruntowną reformę całego programu. Od 2025 roku wchodzą w życie nowe, znacznie bardziej rygorystyczne zasady przyznawania dotacji. Kontrole mogą być przeprowadzane nie tylko w trakcie realizacji inwestycji, ale nawet do pięciu lat po jej zakończeniu.
Prawa kontrolerów
W trakcie kontroli, inspektorzy mają prawo do swobodnego poruszania się po terenie nieruchomości i wykonywania wszelkich niezbędnych pomiarów. Właściciele muszą nie tylko udostępnić przestrzeń, ale również przedstawić kompletną dokumentację i złożyć szczegółowe wyjaśnienia na żądanie kontrolera. Odmowa kontroli skutkuje automatycznym rozwiązaniem umowy i koniecznością zwrotu całej dotacji wraz z odsetkami.
Najczęstsze nieprawidłowości
Najczęstsze wykryte nieprawidłowości szokują swoją bezczelnością. Beneficjenci instalowali źródła ciepła niespełniające wymagań programu, celowo zawyżali koszty urządzeń i materiałów, a nawet fałszowali pomiary powierzchni ocieplanych przegród. Szczególnie bulwersujące są przypadki, gdy dotację przyznano na instalacje, które już wcześniej istniały w budynku.
Konsekwencje dla oszustów
Program przewiduje surowe konsekwencje dla oszustów. W przypadku poważnych naruszeń umowy, beneficjent musi zwrócić całość dofinansowania wraz z odsetkami. Mniej znaczące uchybienia skutkują zmniejszeniem kwoty dotacji. Kontrolerzy zwracają szczególną uwagę na usunięcie starych, nieefektywnych źródeł ciepła – ich pozostawienie również skutkuje utratą dofinansowania.
Eksperci ds. ochrony środowiska
Eksperci ds. ochrony środowiska podkreślają, że wykryte nieprawidłowości nie tylko narażają budżet państwa na straty, ale przede wszystkim podważają sens całego programu, którego celem jest poprawa jakości powietrza w Polsce. Każdy przypadek oszustwa to nie tylko stracone środki publiczne, ale również niewykorzystana szansa na realną walkę ze smogiem.
Rekomendacje dla beneficjentów
Specjaliści radzą beneficjentom programu dokładne przechowywanie wszelkiej dokumentacji związanej z inwestycją, włącznie z dokumentacją fotograficzną. W przypadku kontroli może to znacząco ułatwić proces weryfikacji i uchronić przed nieporozumieniami, które mogłyby skutkować utratą dofinansowania.
Warto dodać, że kontrole będą kontynuowane z jeszcze większą intensywnością. Właściciele nieruchomości, którzy uczciwie zrealizowali swoje inwestycje, nie mają powodów do obaw. Jednak ci, którzy próbowali oszukać system, muszą liczyć się z poważnymi konsekwencjami finansowymi.
Źródło: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska (NFOŚ)
Dane liczbowe:
* 4600 kontroli przeprowadzonych przez NFOŚ
* 573 beneficjentów musiało zwrócić część otrzymanego dofinansowania
* 7500 kontroli zaplanowanych do końca roku
* 67 przypadków odmowy kontroli
* 2025 rok – nowe zasady przyznawania dotacji będą obowiązywać
Słowa kluczowe: Czyste Powietrze, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, oszustwa, kontrole, dofinansowanie, środowisko, walka ze smogiem.