Grudzień to czas świątecznych premii, ale dla coraz większej grupy pracowników etatowych, to również miesiąc bolesnego finansowego zaskoczenia. Mimo że ich pensja brutto pozostaje niezmieniona, na konta wpływa wyraźnie mniej pieniędzy. Różnica jest na tyle duża, że może zniweczyć plany świąteczne. Powodem jest automatyczne działanie systemu podatkowego, a konkretnie wejście w drugi próg PIT.
To zjawisko, które jeszcze kilka lat temu dotyczyło wyłącznie kadry zarządzającej i najlepiej opłacanych menedżerów, dziś stało się realnym problemem dla doświadczonych specjalistów i pracowników średniego szczebla. Wzrost wynagrodzeń w Polsce, napędzany inflacją, sprawił, że magiczna granica 120 000 zł rocznego dochodu brutto jest przekraczana przez coraz szersze grupy zawodowe. Najgorsze jest to, że spadek wypłaty jest nagły i może wynosić nawet kilkaset, a w skrajnych przypadkach kilka tysięcy złotych miesięcznie.
Szok w portfelu: Jak działa pułapka 120 000 zł?
Polski system podatkowy opiera się na skali, która zakłada dwa podstawowe progi. Dla pracownika etatowego, który nie korzysta z form ryczałtowych, zasady są proste, ale konsekwencje finansowe skomplikowane. Do momentu osiągnięcia rocznego dochodu w wysokości 120 000 zł, pracownik objęty jest stawką podatku dochodowego PIT wynoszącą 12%. Ta stawka, po uwzględnieniu kwoty wolnej od podatku, była dotychczas względnie łagodna.
Kiedy jednak suma dochodów rocznych przekroczy wspomniany limit, pracodawca jest zobowiązany do natychmiastowej zmiany sposobu naliczania zaliczki na podatek. Cała nadwyżka ponad 120 000 zł jest opodatkowana stawką aż 32%. To skok o 20 punktów procentowych, który jest odczuwalny w każdej kolejnej wypłacie aż do końca roku podatkowego.
Warto podkreślić, że wyższa stawka 32% obejmuje wyłącznie tę część dochodu, która przekracza próg. Mimo to, efekt jest natychmiastowy i brutalny. Jeśli pracownik przekroczy próg w listopadzie, jego listopadowa i grudniowa wypłata netto będzie wyraźnie niższa. Dla osoby zarabiającej 10 500 zł brutto miesięcznie (co daje 126 000 zł rocznie), próg zostanie przekroczony w grudniu. Nadwyżka 6000 zł zostanie opodatkowana stawką 32% zamiast 12%, co oznacza, że realnie straci się na tym przelewie około 1200 zł netto.
Cicha inflacja progów podatkowych. Kto dziś wpada w pułapkę?
Eksperci od finansów są zgodni: kluczowym problemem jest brak waloryzacji progów podatkowych. Limit 120 000 zł został wprowadzony w warunkach ekonomicznych, które znacząco różniły się od obecnych. Inflacja i dynamiczny wzrost wynagrodzeń (które w 2024 roku rosły średnio o ponad 12% rok do roku) sprawiają, że coraz więcej osób „wjeżdża” w wyższy próg bez faktycznego poczucia, że są zamożni.
Grupą szczególnie zagrożoną są dziś doświadczeni specjaliści IT, inżynierowie, finansiści oraz osoby na stanowiskach kierowniczych średniego szczebla, których miesięczne zarobki brutto oscylują w okolicach 10 000 – 12 000 zł. Dla tych osób wejście w drugi próg następuje zazwyczaj w okresie od października do grudnia. Jest to szczególnie bolesne, gdy pracownik liczył na pełną wypłatę w okresie przedświątecznym.
Brak dostosowania progu 120 000 zł do zmieniającej się siły nabywczej pieniądza jest formą cichego podwyższania obciążeń podatkowych. W praktyce oznacza to, że państwo „zabiera” coraz większą część dochodów osób, które w poprzednich latach były klasyfikowane jako średniozamożne i objęte niższą stawką. W efekcie, praca na etacie staje się w ostatnich miesiącach roku mniej opłacalna niż mogłoby się wydawać.
Praktyczne konsekwencje: O ile mniej dostaniesz „na rękę”?
Dla czytelnika najważniejsze jest to, jak duża będzie różnica w portfelu. Jeśli pracownik wchodzi w próg, każda kolejna złotówka zarobiona ponad 120 000 zł jest obciążona dodatkowym 20-procentowym podatkiem. To oznacza, że z każdego 1000 zł brutto nadwyżki, zamiast 120 zł, do budżetu państwa trafia 320 zł. Różnica na poziomie 200 zł z każdego tysiąca to ogromna strata dla domowego budżetu.
Jak uniknąć szoku? Pracownicy etatowi mają ograniczone pole manewru, ponieważ zaliczki na PIT są pobierane automatycznie przez pracodawcę. Jedynym sposobem na uniknięcie zaskoczenia jest dokładne monitorowanie łącznego dochodu brutto oraz świadome planowanie finansów w drugiej połowie roku. Jeśli wiesz, że zbliżasz się do progu, musisz być przygotowany na to, że wypłata w listopadzie lub grudniu może być niższa o kilkanaście procent.
Warto pamiętać, że niższe wynagrodzenie netto w grudniu nie jest błędem kadrowej ani pomyłką w przelewie bankowym. To efekt działania legalnego mechanizmu podatkowego, który staje się coraz bardziej dotkliwy. Bez pilnej decyzji o waloryzacji progów, w 2025 roku zjawisko to nasili się, obejmując jeszcze większą grupę Polaków, co może wywołać falę niezadowolenia i skłonić do poszukiwania alternatywnych form zatrudnienia, takich jak B2B, które oferują inne zasady opodatkowania.