W Polsce narasta debata na temat wprowadzenia zakazu prowadzenia samochodów przez osoby powyżej 80. roku życia. Zwolennicy tego rozwiązania argumentują, że takie ograniczenie mogłoby poprawić bezpieczeństwo na drogach, gdyż starsi kierowcy częściej mają problemy ze zdrowiem i reakcją, co zwiększa ryzyko wypadków. Z drugiej strony, przeciwnicy podkreślają, że zakaz ten byłby dyskryminujący i niekoniecznie wpłynąłby na poprawę sytuacji, ponieważ wiek nie zawsze determinuje sprawność za kierownicą.
Dlaczego rozważany jest zakaz?
Z badań przeprowadzonych przez Instytut Transportu Samochodowego wynika, że starsi kierowcy – szczególnie osoby powyżej 80. roku życia – mogą być bardziej narażeni na trudności w prowadzeniu pojazdów z powodu problemów zdrowotnych, takich jak pogorszenie wzroku, słuchu czy koordynacji ruchowej. Te zmiany mogą wpływać na czas reakcji i zdolność oceny sytuacji na drodze, co w niektórych przypadkach prowadzi do większego ryzyka wypadków.
Według danych Komendy Głównej Policji, w 2023 roku osoby powyżej 75. roku życia uczestniczyły w około 5% wszystkich wypadków drogowych. Choć jest to stosunkowo niski odsetek, liczba wypadków z udziałem starszych kierowców rośnie, co skłania władze do rozważenia dodatkowych środków bezpieczeństwa.
W innych krajach, takich jak Japonia czy Niemcy, wprowadzono już regulacje, które nakładają na starszych kierowców obowiązek regularnych badań lekarskich, a w niektórych przypadkach nawet zakazują prowadzenia po osiągnięciu pewnego wieku.
Proponowane zmiany – co zakładają?
Rozważane przepisy miałyby na celu wprowadzenie obowiązkowych badań lekarskich dla osób powyżej 70. roku życia oraz ewentualny zakaz prowadzenia pojazdów po ukończeniu 80 lat. Badania miałyby oceniać zdolności motoryczne, wzrok oraz reakcje psychomotoryczne kierowców. Jeżeli wyniki badań wskazywałyby na brak zdolności do bezpiecznego prowadzenia pojazdu, kierowca mógłby stracić prawo jazdy.
Dodatkowo, proponowane są rozwiązania, które pozwalałyby na wprowadzenie indywidualnych ocen zdolności do prowadzenia pojazdów, co oznacza, że nie każda osoba powyżej 80. roku życia automatycznie traciłaby prawo jazdy.
Opinia publiczna podzielona
Wprowadzenie zakazu prowadzenia samochodów przez osoby powyżej 80. roku życia wywołuje silne emocje w społeczeństwie. Z badań przeprowadzonych przez CBOS w 2024 roku wynika, że 50% Polaków popiera takie rozwiązanie, argumentując, że jest ono potrzebne dla poprawy bezpieczeństwa na drogach. Zwolennicy zmian wskazują, że starsi kierowcy często mają trudności z przystosowaniem się do dynamicznych warunków na drodze, co może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji.
Jednak aż 40% badanych sprzeciwia się takiemu zakazowi, podkreślając, że wiek nie powinien być jedynym kryterium ograniczenia prawa do prowadzenia pojazdów. Przeciwnicy wskazują, że wielu starszych kierowców jest w pełni sprawnych i odpowiedzialnych za kierownicą. Wskazują także na możliwość wykluczenia społecznego osób starszych, które mogą być uzależnione od samochodu jako środka transportu, szczególnie w mniejszych miejscowościach, gdzie dostęp do komunikacji publicznej jest ograniczony.
Czy zakaz poprawi bezpieczeństwo na drogach?
Eksperci z zakresu bezpieczeństwa drogowego są zgodni, że regularne badania lekarskie dla starszych kierowców są konieczne, aby monitorować ich zdolność do prowadzenia pojazdów. Jednak wielu z nich podkreśla, że wprowadzenie zakazu po osiągnięciu określonego wieku może być zbyt restrykcyjne i nie uwzględnia indywidualnych zdolności kierowców.
W krajach, które wprowadziły podobne przepisy, takich jak Wielka Brytania, kierowcy powyżej 70. roku życia muszą co trzy lata odnawiać swoje prawo jazdy, przechodząc dodatkowe badania zdrowotne. W Szwecji osoby starsze, które chcą nadal prowadzić pojazdy, są zobowiązane do corocznych kontroli zdrowotnych. Te kraje odnotowały spadek liczby wypadków z udziałem starszych kierowców, ale jednocześnie pojawiły się problemy związane z brakiem transportu dla osób, które straciły prawo jazdy.
Co dalej?
Na razie propozycje są w fazie konsultacji społecznych, a ostateczna decyzja na temat wprowadzenia zakazu prowadzenia pojazdów przez osoby powyżej 80. roku życia zostanie podjęta prawdopodobnie w ciągu najbliższych miesięcy. Rząd planuje również rozważyć wprowadzenie dodatkowych programów wsparcia dla osób starszych, takich jak dofinansowanie transportu publicznego czy usługi transportowe dla seniorów, aby zapewnić im dostęp do podstawowych usług.
