Zaledwie kilkanaście miesięcy dzieli nas od momentu, który dla milionów Polaków może oznaczać prawdziwy finansowy wstrząs. Od stycznia 2027 roku w życie wchodzi unijny system handlu emisjami ETS2, który obejmie mechanizmem opłat ogrzewanie budynków i transport. To nie jest odległa perspektywa – to pilna rzeczywistość, która już teraz wymaga konkretnych działań. Dwa miliony polskich gospodarstw domowych ogrzewa się gazem, a blisko cztery miliony wciąż polegają na węglu. Wiele z nich, ufając państwowym programom, zainwestowało w nowoczesne kotły, licząc na spokój na lata. Niestety, te nadzieje mogą zostać brutalnie zweryfikowane. Eksperci ostrzegają: dodatkowe koszty ogrzewania mogą sięgnąć nawet 77 000 złotych. Czy jesteś na to przygotowany?
Nadciąga fala podwyżek: Kto zapłaci najwięcej?
Nowy system ETS2 wprowadza opłaty za emisje CO2, które w praktyce przełożą się bezpośrednio na rachunki za ogrzewanie. Według raportu ekspertów Wandy Buk i Marcina Izdebskiego „Analiza wpływu ETS2 na koszty życia Polaków”, prognozy są alarmujące. Przeciętna polska rodzina ogrzewająca dom gazem zapłaci dodatkowo ponad 6 300 złotych w pierwszych czterech latach działania systemu (2027-2030). Do 2035 roku łączne obciążenie może wzrosnąć do 24 018 złotych. Właściciele kotłów węglowych znajdą się w jeszcze trudniejszej sytuacji – dla nich dodatkowe koszty wyniosą około 10 311 złotych do 2030 roku, a do 2035 roku – blisko 40 000 złotych.
To jednak nie koniec złych wiadomości. Najbardziej dramatyczne prognozy dotyczą mieszkańców starych, słabo ocieplonych domów. W ich przypadku skumulowane koszty ogrzewania gazem mogą wzrosnąć o 45 851 złotych, a węglem – aż o 77 318 złotych. Te liczby to nie tylko statystyki; to realne obciążenie, które uderzy w miliony polskich rodzin, często tych, które ledwo wiążą koniec z końcem. Dotyczy to szczególnie 230 tysięcy gospodarstw domowych, które jeszcze niedawno, korzystając z państwowych dotacji, kupiły nowoczesne kotły gazowe, wierząc w stabilność i oszczędności na kolejne 15-20 lat. Teraz czeka je finansowy koszmar.
Koniec dotacji na paliwa kopalne: Przegapiona szansa czy pułapka?
Sytuacja jest tym bardziej skomplikowana, że rząd już odciął drogę do łatwiejszej transformacji. 31 marca 2025 roku Ministerstwo Klimatu i Środowiska zakończyło finansowe wsparcie na samodzielne kotły gazowe w programie Czyste Powietrze. Nowa wersja programu całkowicie wycofała dotacje na kotły gazowe, olejowe i węglowe, koncentrując się wyłącznie na rozwiązaniach bezemisyjnych. Jak informuje portal Czystepowietrze.gov.pl, od tej daty obowiązują nowe zasady, wykluczające paliwa kopalne z jakiegokolwiek dofinansowania.
Dla wspomnianych 230 tysięcy rodzin, które zainwestowały w kotły gazowe w ramach dotacji, to podwójny cios. Nie tylko ich inwestycja wkrótce stanie się znacznie droższa w eksploatacji, ale za kilkanaście lat będą zmuszone do wymiany całych systemów grzewczych od podstaw. Mowa tu o kwotach przekraczających wartość nowego samochodu z wyższej półki. Ten nagły zwrot w polityce dotacyjnej sprawia, że wiele rodzin czuje się oszukanych i pozostawionych samym sobie w obliczu nadchodzących zmian. Brak wsparcia na modernizację, która jeszcze wczoraj była promowana jako ekologiczne i oszczędne rozwiązanie, stawia ich pod ścianą.
Polska walczy z czasem: Czy da się przesunąć ETS2?
Polski rząd zdaje sobie sprawę z powagi sytuacji i podejmuje próby złagodzenia nadchodzącego uderzenia. Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała w maju bieżącego roku, że Polska wykorzysta swoją prezydencję w Radzie Unii Europejskiej (od stycznia do czerwca 2026 roku) do intensywnych negocjacji w sprawie przesunięcia terminu wejścia ETS2. Portal Bankier.pl cytuje słowa minister, która podczas konferencji po nieformalnym posiedzeniu ministrów energii stwierdziła, że wpisana w kalendarz klauzula rewizyjna daje szansę na „lekką rewizję polityki klimatycznej całej Unii”.
W grudniu 2024 roku Polska zaproponowała nawet opóźnienie systemu ETS2 o trzy lata – do 2030 roku, jak podaje Globenergia.pl. Propozycja zakładała, że Społeczny Fundusz Klimatyczny działałby normalnie, ale sam system handlu emisjami byłby wstrzymany. Dyrektywa dotycząca ETS2 przewiduje mechanizm awaryjny pozwalający Komisji Europejskiej przesunąć rozpoczęcie systemu o rok – do stycznia 2028 roku. Decyzja może zostać podjęta do końca października 2026 roku, czyli za zaledwie dziesięć miesięcy. Warunkiem jest jednak wystąpienie wyjątkowo wysokich cen energii, co większość ekspertów uznaje za mało prawdopodobne. Czas ucieka, a szanse na realne przesunięcie maleją z każdym dniem.
Jak przygotować się na nadchodzące zmiany? Konkretne kroki
W obliczu nieuchronnych zmian, kluczowe jest proaktywne działanie. Jeśli posiadasz kocioł młodszy niż dziesięć lat, prawdopodobnie posłuży on do około 2035-2040 roku, co oznacza, że to Ty osobiście będziesz musiał zmierzyć się z problemem jego wymiany. Kompleksowe przejście na pompę ciepła z niezbędnymi modernizacjami to koszt rzędu 80 000 do 150 000 złotych. Sama pompa ciepła z montażem to wydatek 50 000-80 000 złotych, ale to tylko początek. Często trzeba wymienić grzejniki (15 000-25 000 zł), dodatkowo zaizolować dom (20 000-40 000 zł) oraz przebudować instalację CO (10 000-20 000 zł).
Największą pułapką jest jednak eksploatacja pompy ciepła bez własnej instalacji fotowoltaicznej – może generować rachunki za prąd na poziomie 12 000 do 18 000 złotych rocznie, co niewiele różni się od obecnych kosztów gazu czy węgla. Instalacja fotowoltaiczna to kolejne 25 000-35 000 złotych, ale bez niej pompa ciepła traci większość swojej opłacalności finansowej. Co to oznacza dla Ciebie? Już teraz powinieneś zacząć odkładać systematycznie 400-600 złotych miesięcznie na przyszłą wymianę systemu grzewczego. W praktyce Twoje miesięczne koszty życia wzrosną od 2027 roku o około 100-200 złotych z tytułu opłat ETS2, a jednocześnie będziesz musiał odkładać kolejne kilkaset złotych na przyszłą wymianę. Brak oszczędności może oznaczać konieczność wzięcia kredytu na kwotę sięgającą 100 000 złotych za kilkanaście lat.
Istnieje jednak rozwiązanie pośrednie, które może znacząco złagodzić cios finansowy. Systemy hybrydowe, łączące istniejący kocioł z pompą ciepła, pozwalają obniżyć koszty eksploatacji o 30-50% w porównaniu z samodzielnym kotłem, jednocześnie nadal kwalifikując się do dotacji. Typowa instalacja systemu hybrydowego kosztuje około 60 000 złotych, ale można otrzymać nawet 30 000 złotych dotacji z programów rządowych.
Nadchodzące zmiany w systemie ogrzewania to nie tylko kwestia ekologii, ale przede wszystkim realnego obciążenia dla domowych budżetów. System ETS2 to już pewnik, a jego konsekwencje odczujemy wszyscy. Nie ma już czasu na zwlekanie – teraz jest moment, by podjąć świadome decyzje i zabezpieczyć swoją przyszłość finansową. Ignorowanie tych ostrzeżeń może kosztować Cię fortunę.