Ministerstwo Klimatu i Środowiska przygotowuje nowelizację ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, która wprowadzi istotne zmiany dla właścicieli paneli fotowoltaicznych. Głównym celem reformy jest uregulowanie zasad utylizacji zużytych instalacji fotowoltaicznych, w szczególności tych wprowadzonych na rynek przed 1 stycznia 2016 roku. Nowe przepisy mają wejść w życie już w drugim lub trzecim kwartale 2025 roku, a ich skutki finansowe odczują przede wszystkim użytkownicy instalacji nieprzeznaczonych do celów domowych.
Uderzenie w starsze instalacje – kto zapłaci?
Zgodnie z projektem nowelizacji, nowe obowiązki finansowe obejmą właścicieli paneli, które zostały wprowadzone do obrotu między 13 sierpnia 2005 r. a końcem 2015 r., a które nie są wykorzystywane do użytku domowego. To oznacza, że:
- osoby prywatne korzystające z fotowoltaiki w domach jednorodzinnych są wyłączone z dodatkowych kosztów;
- firmy, gospodarstwa rolne i inne podmioty, które zainstalowały panele w tym okresie, zostaną zobowiązane do pokrycia kosztów ich recyklingu.
Nowe przepisy mają na celu wyeliminowanie luki prawnej, która powodowała, że zużyte panele nie zawsze trafiały do odpowiednich punktów utylizacji, a ich zagospodarowanie często pozostawało poza kontrolą.
Fotowoltaiczna fala z importu i problem odpadowy
W ostatnich latach Polska odnotowuje coraz większy napływ zużytej fotowoltaiki z zagranicy, zwłaszcza z Niemiec. Importowane moduły, nierzadko przestarzałe i trudne do efektywnego recyklingu, stają się istotnym problemem środowiskowym.
Resort klimatu już wcześniej podejmował działania mające na celu ograniczenie tego zjawiska. Proponowane zmiany mają wspierać skuteczniejsze śledzenie pochodzenia paneli oraz zapewnić, że koszty ich recyklingu nie zostaną przerzucone na państwo lub nieskutecznie przerzucone na użytkowników końcowych.
Obowiązki zależne od daty wprowadzenia sprzętu
Projekt zmian bazuje na obowiązującym już systemie, który uzależnia odpowiedzialność za zagospodarowanie zużytego sprzętu od daty jego wprowadzenia na rynek:
- Sprzęt wprowadzony przed 13 sierpnia 2005 r. – pełna odpowiedzialność za utylizację spoczywa na użytkowniku końcowym.
- Sprzęt wprowadzony po tej dacie – obowiązki przechodzą na podmiot, który wprowadził go do obrotu.
Nowelizacja doprecyzowuje te zasady, dodając nową kategorię – tzw. „sprzęt dawny”, czyli urządzenia wprowadzone między 13.08.2005 r. a 31.12.2015 r., które były wykorzystywane poza gospodarstwami domowymi.
To właśnie dla tej grupy zostanie wprowadzony obowiązek ponoszenia kosztów zagospodarowania przez użytkownika.
Obowiązki wprowadzających sprzęt pozostają
W projekcie znalazło się również podtrzymanie obowiązków dla firm wprowadzających sprzęt elektryczny i elektroniczny na rynek. Nadal będą one musiały:
- realizować roczne cele zbiórki zużytego sprzętu,
- zapewnić odpowiedni odzysk, przygotowanie do ponownego użycia lub recyklingu.
Dzięki temu zachowany zostanie system odpowiedzialności producentów i importerów, który obowiązuje od lat i ma kluczowe znaczenie w gospodarce o obiegu zamkniętym.
Kiedy wejdą w życie nowe przepisy?
Ministerstwo Klimatu przewiduje, że nowelizacja zacznie obowiązywać w II lub III kwartale 2025 roku. Ostateczna data zależy od przebiegu prac legislacyjnych oraz uzgodnień międzyresortowych. W praktyce oznacza to, że firmy i użytkownicy instytucjonalni mają kilka miesięcy na przygotowanie się do nowych regulacji.
Co to oznacza dla rynku fotowoltaiki?
Proponowane zmiany mogą mieć wielowymiarowy wpływ na rynek OZE w Polsce:
- Wzrost kosztów eksploatacyjnych dla firm i gospodarstw wykorzystujących starsze instalacje PV.
- Potencjalne ograniczenie napływu zużytego sprzętu z zagranicy, zwłaszcza z krajów takich jak Niemcy.
- Usprawnienie systemu recyklingu, który dotąd pozostawiał wiele do życzenia, zwłaszcza w kontekście monitorowania pochodzenia i faktycznego przetworzenia paneli.
Eksperci rynku OZE wskazują, że nowe regulacje mogą skłonić firmy do przyspieszonej modernizacji instalacji lub ich wymiany na nowsze, bardziej efektywne i łatwiejsze w recyklingu systemy. Z drugiej strony, część użytkowników może uznać nowe przepisy za dodatkowe obciążenie finansowe, które zniechęca do inwestycji w zieloną energię.