Rząd zaostrza kurs w sprawie bezpieczeństwa na granicach. Po przywróceniu tymczasowych kontroli na przejściach z Niemcami i Litwą, premier Donald Tusk zapowiedział wprowadzenie kolejnych, znacznie surowszych restrykcji. Nowe przepisy uderzą nie tylko w osoby próbujące nielegalnie przekroczyć granicę, ale także w zwykłych obywateli, w tym kierowców i turystów. Chodzi o wprowadzenie statusu infrastruktury krytycznej dla przejść granicznych, co wiąże się z bezwzględnym zakazem fotografowania i filmowania. Za złamanie tej zasady grozić będą dotkliwe kary, włącznie z aresztem. Służby otrzymały wyraźne polecenie twardego i natychmiastowego reagowania na wszelkie naruszenia. To koniec z jakąkolwiek samowolą w strefie przygranicznej.
Kontrole na granicy z Niemcami i Litwą. Rząd wysłał alert RCB
Wszystko zaczęło się w pierwszy weekend lipca, kiedy to Polacy w całym kraju otrzymali oficjalne powiadomienie. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa rozesłało alert RCB o następującej treści: „Uwaga! Od 7 lipca wprowadzona zostaje kontrola Straży Granicznej na granicy z Niemcami i Litwą (wjazd do Polski)”. Decyzja ta była bezpośrednią odpowiedzią na rosnącą presję migracyjną i konieczność wzmocnienia bezpieczeństwa wewnętrznego kraju.
Wprowadzenie kontroli oznacza, że podróżujący muszą liczyć się z możliwymi utrudnieniami w ruchu. Choć nie jest to powrót do stałych szlabanów i posterunków znanych sprzed wejścia Polski do strefy Schengen, kontrole mają charakter wyrywkowy. Oznacza to, że funkcjonariusze Straży Granicznej, wspierani przez Policję i Wojsko, mogą zatrzymać dowolny pojazd w celu weryfikacji dokumentów oraz legalności pobytu osób w nim przebywających. Celem jest przede wszystkim uszczelnienie granic i przeciwdziałanie nielegalnej migracji, zwłaszcza w kontekście osób, które wcześniej próbowały dostać się do Polski przez granicę z Białorusią.
Operacja jest prowadzona na dużą skalę. Do działań oddelegowano imponujące siły: około 800 funkcjonariuszy Straży Granicznej, 300 policjantów, 200 żandarmów oraz 500 żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej. Dodatkowo, zamknięto mniejsze, często piesze przejścia graniczne, które teraz są intensywnie patrolowane. To jasny sygnał, że rząd traktuje sytuację niezwykle poważnie.
Przejścia graniczne jako infrastruktura krytyczna. Co to oznacza w praktyce?
Kluczową zmianą, która niesie za sobą daleko idące konsekwencje, jest oficjalne nadanie przejściom granicznym z Niemcami statusu infrastruktury krytycznej. Premier Donald Tusk podkreślił, że jest to krok niezbędny do wdrożenia specjalnych środków ochrony. W praktyce oznacza to, że przejścia graniczne są teraz traktowane na równi z takimi obiektami jak elektrownie, rurociągi czy kluczowe węzły komunikacyjne. Każde działanie, które mogłoby zostać zinterpretowane jako zagrożenie dla funkcjonowania tych obiektów, będzie spotykało się z natychmiastową i surową reakcją służb.
Skala problemu, z którym mierzą się służby, jest znacząca. Jak podają niemieckie media, tylko od stycznia do końca kwietnia 2024 roku zidentyfikowano blisko 19 tysięcy osób nielegalnie przekraczających granicę polsko-niemiecką. Z tej liczby 11 400 osób zostało zawróconych, a 406 deportowano. Nadanie statusu infrastruktury krytycznej ma nie tylko pomóc w walce z nielegalną migracją, ale także uniemożliwić działania, które mogłyby zakłócać pracę służb lub stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa.
Dla zwykłego obywatela oznacza to konieczność zachowania szczególnej ostrożności. Obszary te będą objęte wzmożonym nadzorem, a obecność dużej liczby funkcjonariuszy różnych formacji będzie normą. Każdy, kto znajdzie się w rejonie przejścia granicznego, musi być świadomy nowych, znacznie bardziej restrykcyjnych zasad.
Nowy, surowy zakaz fotografowania. Nawet grzywna lub areszt
Najbardziej dotkliwą dla Polaków zmianą, wynikającą ze statusu infrastruktury krytycznej, jest wprowadzenie bezwzględnego zakazu fotografowania i nagrywania wideo na terenie przejść granicznych i w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Zgodnie z rozporządzeniem MON z kwietnia 2024 roku, takie zachowanie będzie traktowane jako wykroczenie, za które grożą poważne konsekwencje.
Premier Donald Tusk nie pozostawił w tej kwestii żadnych wątpliwości. Służby otrzymały jasne wytyczne do egzekwowania zakazu. W praktyce oznacza to, że wyciągnięcie telefonu w celu zrobienia zdjęcia lub nagrania filmu może skończyć się nie tylko mandatem, ale w skrajnych przypadkach nawet zastosowaniem środków przymusu bezpośredniego i zatrzymaniem. W rejonach przygranicznych pojawią się specjalne tablice informujące o zakazie. Co ważne, zakaz dotyczy również filmowania i fotografowania z powietrza, a więc obejmuje także prywatne drony.
Za złamanie zakazu grozić może grzywna, a w przypadku uporczywego niestosowania się do poleceń funkcjonariuszy – nawet kara aresztu. Rząd chce w ten sposób uniemożliwić potencjalnym przemytnikom czy grupom przestępczym dokumentowanie pracy służb, rozkładu posterunków czy procedur kontrolnych. Dla zwykłych podróżnych to sygnał, by schować telefony i aparaty do kieszeni na długo przed dojechaniem do punktu kontroli.
Koniec z samowolką na granicy. Surowe kary za podszywanie się pod służby
Nowe regulacje mają również na celu ukrócenie innego niepokojącego zjawiska – działalności samozwańczych „patroli obywatelskich”. Premier Tusk zapowiedział, że państwo nie będzie tolerować prób podszywania się pod służby i utrudniania ich legalnych działań. W ostatnim czasie do sieci trafiały nagrania, na których osoby bez uprawnień, często ubrane w kamizelki z mylącymi napisami (np. „police”), próbowały na własną rękę kontrolować osoby wjeżdżające do Polski.
„A szczególnie podszywanie się pod służby państwowe i utrudnianie czynności będą surowo karane. Będą to i mandaty, ale i jak będzie trzeba, także środki przymusu bezpośredniego i zatrzymania” – oświadczył premier Donald Tusk podczas konferencji prasowej. To jasny komunikat dla wszystkich grup, które pod pozorem ochrony granicy próbują bezprawnie przejmować kompetencje państwa.
Rząd podkreśla, że za bezpieczeństwo granic odpowiadają wyłącznie wyspecjalizowane i uprawnione do tego formacje. „Państwo polskie poradzi sobie na naszych granicach i próby samowolnego działania na polskich granicach będą eliminowane” – dodał premier. Oznacza to, że każda próba bezprawnego zatrzymywania pojazdów czy legitymowania osób przez osoby nieuprawnione spotka się z natychmiastową i zdecydowaną reakcją Policji i Straży Granicznej. Polacy podróżujący w rejonach przygranicznych powinni być świadomi tych zmian i bezwzględnie stosować się do poleceń umundurowanych funkcjonariuszy.