Od stycznia 2025 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) uzyskał rozszerzone kompetencje w zakresie kontroli zwolnień lekarskich. Celem nowych przepisów jest ograniczenie wykorzystywania zwolnień L4 do celów niezwiązanych z leczeniem, takich jak dodatkowa praca czy wyjazdy na wakacje.
W Polsce problem nadużyć zwolnień lekarskich jest coraz bardziej poważny. W pierwszej połowie 2024 roku ZUS przeprowadził aż 261 tysięcy kontroli zwolnień lekarskich, wydając 18,6 tysięcy decyzji wstrzymujących wypłatę świadczeń na kwotę około 24 milionów złotych. Łącznie z obniżonymi zasiłkami chorobowymi uzyskano kwotę niemal 117,5 miliona złotych.
Szerszy zakres kontroli
Dotychczas ZUS mógł przeprowadzać kontrole tylko w firmach zatrudniających do 20 osób. Od nowego roku wielkość przedsiębiorstwa nie będzie już ograniczeniem. Co więcej, kontrolerzy będą mogli sprawdzać nie tylko miejsce zamieszkania czy pobytu chorego, ale również lokalizacje związane z działalnością gospodarczą i inne miejsca istotne dla weryfikacji prawidłowości wykorzystania zwolnienia.
Kto będzie objęty kontrolami?
Kontrole będą dotyczyć nie tylko osób pozostających w stosunku pracy, ale również tych, które kontynuują leczenie po rozwiązaniu umowy. ZUS będzie mógł weryfikować wszystkich pobierających zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, inspektorzy będą mogli nie tylko wstrzymać dalsze wypłaty, ale także zażądać zwrotu już wypłaconych świadczeń.
Cele nowych regulacji
Nowe regulacje mają zapewnić, że zasiłki będą trafiać wyłącznie do osób rzeczywiście niezdolnych do pracy. Celem jest również ograniczenie wykorzystywania zwolnień do celów niezwiązanych z leczeniem, takich jak dodatkowa praca czy wyjazdy na wakacje.
Dane liczbowe
Według danych ZUS, w 2023 roku zasiłki chorobowe wyniosły łącznie 10,3 miliarda złotych. W 2022 roku było to 9,5 miliarda złotych, a w 2021 roku – 8,5 miliarda złotych. Liczby te pokazują, że problem nadużyć zwolnień lekarskich jest coraz bardziej poważny.
Wpływ na gospodarkę
Nadużywanie zwolnień lekarskich ma negatywny wpływ na gospodarkę. Zgodnie z danymi Polskiego Instytutu Ekonomicznego, w 2022 roku straty gospodarcze z powodu chorób i urlopów wyniosły około 30 miliardów złotych.
Wnioski
Nowe regulacje w zakresie kontroli zwolnień lekarskich są krokiem w dobrą stronę. ZUS uzyskał szersze kompetencje, co powinno pomóc w ograniczeniu nadużyć zwolnień lekarskich. Teraz jest to również bardziej wymagające dla osób, które będą chciały wykorzystać zwolnienie do celów niezwiązanych z leczeniem.