Od czerwca 2025 roku niektóre banki w Polsce wprowadzają nową, rekordowo wysoką opłatę za wypłatę gotówki z bankomatu – aż 12 zł za jedną transakcję. Informacja ta błyskawicznie wywołała falę oburzenia wśród klientów. Wzrost kosztów, który wcześniej dotyczył głównie kredytów i opłat kartowych, teraz uderza w podstawową usługę, jaką jest dostęp do własnych pieniędzy.
Zmiany w cennikach banków – co dokładnie się zmienia?
Dotychczasowa opłata za wypłatę gotówki z bankomatu obcego (czyli niebędącego własnością banku klienta) oscylowała w granicach 3–5 zł, a w wielu przypadkach klienci mogli korzystać z nielimitowanych darmowych wypłat. Jednak od 1 czerwca 2025 r. część banków wprowadzi stałą opłatę w wysokości 12 zł za każdą wypłatę gotówki z bankomatu spoza ich własnej sieci. W niektórych przypadkach nawet wypłaty z bankomatów tej samej grupy kapitałowej mogą zostać objęte nową taryfą.
Zmiany obejmują:
- Brak darmowych wypłat poza własną siecią bankomatów
- Opłata 12 zł za jednorazową wypłatę gotówki z bankomatu obcego
- Ograniczenia liczby darmowych wypłat miesięcznie nawet w ramach kont premium
- Zmniejszenie dostępnych limitów bezpłatnych wypłat w ramach kart debetowych
Banki tłumaczą się kosztami, klienci czują się oszukani
Banki, które już ogłosiły podwyżkę, uzasadniają ją wzrostem kosztów utrzymania infrastruktury bankomatowej oraz malejącą liczbą transakcji gotówkowych. Tłumaczą, że coraz więcej klientów korzysta z płatności bezgotówkowych, a utrzymanie sieci bankomatów staje się ekonomicznie nieopłacalne.
Z kolei klienci odbierają te zmiany jako kolejny sposób na generowanie zysków kosztem użytkowników, szczególnie że opłata dotyka osoby, które z różnych przyczyn nadal korzystają z gotówki – seniorów, mieszkańców wsi, czy osób nieufnych wobec transakcji elektronicznych.
Uderzenie w osoby wykluczone cyfrowo
Wprowadzenie tak wysokiej opłaty może szczególnie dotknąć osoby wykluczone cyfrowo, które nie korzystają na co dzień z bankowości elektronicznej. W Polsce, według danych GUS z 2024 roku, nadal ok. 2,7 mln osób powyżej 60. roku życia nie posiada dostępu do Internetu, co oznacza, że są one zdane na tradycyjne metody dostępu do pieniędzy, w tym wypłaty z bankomatów.
Dodatkowo, w wielu małych miejscowościach i na wsiach, wypłata gotówki z bankomatu innego niż należący do lokalnego banku jest codziennością – a nowa opłata oznacza realny wzrost kosztów życia.
Konsekwencje dla sektora finansowego i konsumentów
Tego typu decyzje mogą mieć długofalowe konsekwencje zarówno dla banków, jak i ich klientów. W krótkiej perspektywie część klientów może:
- Ograniczyć wypłaty gotówki, co wpłynie na spadek obrotu gotówkowego w lokalnych biznesach.
- Zrezygnować z usług banków komercyjnych, przenosząc środki do mniejszych instytucji lub fintechów oferujących lepsze warunki.
- Wycofać się z bankowości elektronicznej, jeśli uznają ją za nieprzyjazną lub zbyt kosztowną.
Dla banków może to oznaczać utratę zaufania i klientów, szczególnie jeśli nie zaoferują transparentnych alternatyw, takich jak darmowe wypłaty w kasie banku lub programy lojalnościowe rekompensujące dodatkowe koszty.
Czy to koniec darmowej gotówki?
Obecnie wiele wskazuje na to, że trend ograniczania dostępu do bezpłatnej gotówki będzie się nasilał. Od kilku lat można zaobserwować:
- Likwidację bankomatów w mniejszych miejscowościach.
- Wzrost opłat za prowadzenie kont osobistych, szczególnie tych o podstawowym zakresie.
- Promowanie płatności mobilnych i kartowych przez instytucje finansowe oraz państwo.
Dla konsumentów oznacza to konieczność większej ostrożności w analizie tabel opłat i prowizji. W wielu przypadkach warto będzie rozważyć zmianę banku, jeśli obecna instytucja nie oferuje darmowych wypłat lub alternatywnych kanałów dostępu do gotówki.
Co mogą zrobić klienci?
W obliczu nowych opłat warto:
- Sprawdzić aktualną tabelę opłat swojego banku, zwracając szczególną uwagę na sekcje dotyczące wypłat gotówki.
- Zastanowić się nad zmianą banku – niektóre instytucje wciąż oferują darmowe wypłaty z bankomatów wszystkich sieci.
- Korzystać z opcji cashback przy płatnościach kartą – wypłata gotówki w sklepie podczas zakupów często nie wiąże się z dodatkowymi kosztami.
- Rozważyć wypłatę większej kwoty jednorazowo, aby ograniczyć liczbę transakcji obciążonych opłatą.
- Zgłaszać uwagi do banku – masowa skala negatywnych reakcji może skłonić instytucje do rewizji polityki cenowej.
Perspektywy na przyszłość
Rosnące opłaty za dostęp do gotówki są częścią szerszego trendu transformacji cyfrowej sektora bankowego. Chociaż digitalizacja przynosi wiele korzyści, nie może odbywać się kosztem podstawowych potrzeb klientów. Politycy i regulatorzy powinni rozważyć wprowadzenie limitów maksymalnych opłat za wypłatę gotówki lub zmuszenie banków do utrzymywania minimalnej dostępności usług fizycznych.
Obserwując sytuację w Europie Zachodniej, gdzie część krajów chroni gotówkę jako formę płatności (np. Niemcy, Austria), możliwe jest, że również w Polsce dojdzie do debaty publicznej na temat prawa do darmowego dostępu do własnych pieniędzy.