Aplikacja mObywatel, która w ostatnich latach stała się kluczowym narzędziem cyfryzacji w Polsce, przygotowuje się do wprowadzenia funkcji, która znacząco ułatwi życie milionom Polaków. Wkrótce możliwe będzie uzyskanie zaświadczenia o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego (KRK) bezpośrednio przez smartfon. Ta wyczekiwana zmiana to bezpośrednia odpowiedź na ogromne zapotrzebowanie społeczne i administracyjne, wywołane przez wejście w życie tzw. ustawy Lex Kamilek, która nałożyła na szerokie grono podmiotów obowiązek weryfikacji niekaralności osób pracujących z dziećmi. Dotychczasowa procedura wiązała się z uciążliwymi wizytami w sądach i długimi kolejkami, co w sierpniu ubiegłego roku doprowadziło do paraliżu wielu placówek.
mObywatel rośnie w siłę: Od cyfrowego dowodu do „urzędu w kieszeni”
Aplikacja mObywatel, która według danych rządowych przekroczyła już próg 10 milionów aktywnych użytkowników, dawno przestała być kojarzona wyłącznie z cyfrowym dowodem osobistym. Od początków swojego istnienia, choć znana głównie z funkcji mDowodu, oferowała także inne dokumenty, takie jak prawo jazdy czy dowód rejestracyjny pojazdu. Przez ostatnie lata przeszła dynamiczną transformację, stając się wszechstronną platformą do kontaktu z administracją publiczną i filarem strategii cyfryzacji państwa.
Dziś zakres funkcjonalności mObywatela jest znacznie szerszy. Użytkownicy mają dostęp do mPrawa Jazdy, punktów karnych, danych o pojeździe w usłudze mPojazd, realizują eRecepty czy korzystają z różnych legitymacji, w tym szkolnych i studenckich. Platforma integruje się także z systemami kolejowymi oraz umożliwia rozliczenia podatkowe. Ministerstwo Cyfryzacji, kierowane obecnie przez Krzysztofa Gawkowskiego, konsekwentnie rozwija możliwości aplikacji, dążąc do realizacji wizji „urzędu w kieszeni”. W planach resortu znajdują się kolejne funkcje, takie jak legitymacja nauczyciela czy doktoranta, podpisywanie dokumentów profilem zaufanym i e-dowodem oraz rozwój usług ePłatności. Wprowadzenie zaświadczenia o niekaralności idealnie wpisuje się w tę strategię, odpowiadając na pilne potrzeby obywateli i administracji.
Lex Kamilek: Nowe obowiązki, które sparaliżowały sądy
Wzrost zapotrzebowania na zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego (KRK) to bezpośredni skutek wejścia w życie ustawy z 28 lipca 2023 roku o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, znanej jako Lex Kamilek. Nazwa tej ustawy upamiętnia tragiczną historię ośmioletniego Kamila z Częstochowy, który zmarł w wyniku systematycznej przemocy domowej. Wstrząs, jaki wywołała ta sprawa, stał się impulsem do stworzenia przepisów mających zbudować solidniejszy system ochrony małoletnich.
Nowe prawo, które weszło w życie 15 lutego 2024 roku, nakłada na pracodawców i organizatorów wszelkiej działalności związanej z edukacją, wychowaniem, opieką, leczeniem czy wypoczynkiem dzieci rygorystyczny obowiązek weryfikacji niekaralności. Pracodawca musi sprawdzić kandydatów nie tylko w KRK, ale także w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym. Lista osób objętych tym obowiązkiem jest bardzo szeroka i obejmuje nie tylko nauczycieli, psychologów czy opiekunów w żłobkach, ale również:
- trenerów sportowych,
- korepetytorów,
- personel medyczny,
- ratowników wodnych,
- pracowników hoteli, obiektów turystycznych i gastronomicznych,
- kierowców świadczących przewozy osób.
W praktyce oznacza to, że setki tysięcy podmiotów i potencjalnie miliony obywateli muszą pozyskać odpowiedni dokument, co do tej pory wiązało się z uciążliwą, biurokratyczną procedurą. Pod koniec sierpnia 2024 roku, tuż przed rozpoczęciem roku szkolnego, przed sądami w całej Polsce ustawiały się gigantyczne kolejki, co uwydatniło potrzebę szybkiego i efektywnego rozwiązania.
Przełom w cyfryzacji: Zaświadczenie o niekaralności w smartfonie
Wdrożenie tak szeroko zakrojonych przepisów, jak Lex Kamilek, natychmiast ujawniło ogromne wyzwania logistyczne, obciążając obywateli i wydziały sądowe odpowiedzialne za wydawanie zaświadczeń. Dodatkowym komplikującym czynnikiem stało się weto prezydenta z sierpnia ubiegłego roku, które zablokowało nowelizację ustawy, mającą doprecyzować m.in. zapisy dotyczące weryfikacji osób działających wolontaryjnie, dorywczo czy będących członkami rodziny. Prezydent w uzasadnieniu swojej decyzji wskazał na potencjalne niejasności i ryzyko nadmiernej ingerencji w życie rodzinne.
Pomimo legislacyjnego impasu, Ministerstwo Cyfryzacji nie zaniechało prac nad rozwiązaniami technologicznymi. Resort uznał, że główny trzon ustawy już obowiązuje i generuje realne trudności dla obywateli. Jak poinformowało PAP Ministerstwo Cyfryzacji, „obecnie trwają wstępne rozmowy z Ministerstwem Sprawiedliwości na temat możliwości udostępnienia w aplikacji mObywatel cyfrowego zaświadczenia o niekaralności”.
Udostępnienie zaświadczenia o niekaralności w aplikacji mObywatel to rozwiązanie, które omija papierowy obieg dokumentów, kolejki w urzędach i skraca cały proces do kilku minut. Dla pracodawców oznacza to możliwość natychmiastowej, wiarygodnej weryfikacji pracownika, a dla obywateli koniec z uciążliwymi formalnościami i niepotrzebnym stresem. Nowa usługa ma być prosta, szybka i darmowa, co stanowi odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie społeczne i administracyjne.
Co to oznacza dla Ciebie? Praktyczne konsekwencje nowej funkcji
Wprowadzenie możliwości pobrania zaświadczenia o niekaralności w mObywatelu ma bezpośrednie i bardzo pozytywne konsekwencje dla wielu grup. Przede wszystkim dla milionów obywateli, którzy dzięki temu zyskają łatwy i szybki dostęp do dokumentu niezbędnego do podjęcia pracy czy działalności związanej z dziećmi. Koniec z traceniem czasu na dojazdy do sądu, stanie w kolejkach i oczekiwanie na wydanie papierowego zaświadczenia. Cały proces zostanie zredukowany do kilku kliknięć w smartfonie, co jest ogromnym udogodnieniem.
Dla pracodawców i organizatorów różnego rodzaju działalności – od szkół, przez kluby sportowe, po hotele – nowa funkcja oznacza znaczne uproszczenie procesu weryfikacji kandydatów i pracowników. Zgodność z przepisami Lex Kamilek stanie się znacznie łatwiejsza do osiągnięcia, co zmniejszy obciążenia administracyjne i ryzyko prawne. Możliwość natychmiastowej, cyfrowej weryfikacji przyspieszy procesy rekrutacyjne i zapewni większe bezpieczeństwo dzieciom. Ta zmiana jest kluczowym narzędziem, dzięki któremu ważna społecznie ustawa stanie się możliwa do realizacji w praktyce, zwiększając efektywność ochrony małoletnich w Polsce.
Nowa funkcja w mObywatelu to doskonały przykład, jak cyfryzacja administracji publicznej staje się odpowiedzią na legislacyjne wyzwania i realne potrzeby obywateli. Pokazuje, że technologia może efektywnie rozwiązywać problemy biurokratyczne, jednocześnie podnosząc poziom bezpieczeństwa i zaufania społecznego do instytucji państwa. Warto śledzić komunikaty Ministerstwa Cyfryzacji w sprawie terminu wdrożenia tej przełomowej usługi i upewnić się, że aplikacja mObywatel jest zawsze aktualna.