Wizyta prezydenta Karola Nawrockiego w Pradze wywołała lawinę komentarzy w europejskich stolicach. Podczas swojego wykładu na Uniwersytecie Karola, Nawrocki rzucił wyzwanie dominującej narracji o przyszłości Unii Europejskiej, otwarcie krytykując kierunek, w jakim zmierza wspólnota. Choć Polska pozostaje niezmiennie proeuropejska, głos prezydenta jest jasnym sygnałem ostrzegawczym: obecny model integracji może prowadzić do utraty suwerenności państw członkowskich. To nie jest już Unia, o której marzyliśmy, wchodząc do niej ponad dwie dekady temu – to przesłanie, które wstrząsa posadami europejskiej debaty i ma bezpośrednie konsekwencje dla każdego z ponad 38 milionów Polaków.
Krytyka Nawrockiego nie dotyczy samego członkostwa Polski w UE, lecz niebezpiecznych tendencji centralizacyjnych, które, jego zdaniem, oddalają Unię od pierwotnej idei współpracy suwerennych państw. W czasach, gdy Europa stoi w obliczu zewnętrznych zagrożeń, zwłaszcza ze strony Rosji, wewnętrzne podziały i próby narzucania rozwiązań z góry mogą okazać się katastrofalne dla stabilności całego kontynentu. Czy Europa jest gotowa na tak fundamentalną zmianę, czy raczej powinna wrócić do korzeni, stawiając na silne państwa narodowe?
Koniec z Unią suwerennych państw? Nawrocki o federalizacji i ingerencji
Prezydent Karol Nawrocki nie owijał w bawełnę, jasno wskazując, że Unia Europejska coraz bardziej dryfuje w stronę federalizacji, odchodząc od modelu, który Polska akceptowała, przystępując do wspólnoty w 2004 roku. Wówczas wizja wspólnego rynku, swobody podróżowania i udziału w lukratywnych programach unijnych była niezwykle atrakcyjna i przyniosła Polsce wymierne korzyści gospodarcze, szacowane na setki miliardów euro inwestycji i wzrostu PKB. Dziś jednak, jak alarmuje Nawrocki, obserwujemy przesunięcie kompetencji w obszary, które nigdy nie były przedmiotem traktatowych ustaleń.
Mowa tu o próbach ingerencji w takie dziedziny jak wymiar sprawiedliwości, wewnętrzna polityka czy nawet styl życia obywateli. Prezydent Nawrocki otwarcie sprzeciwił się pomysłom, by Unia decydowała o „diecie czy wychowaniu naszych dzieci”, odwołując się do niedawnych, głośnych debat, które wywołały silne emocje w wielu krajach członkowskich. To nie są abstrakcyjne dyskusje – to realne zagrożenie dla autonomii decyzyjnej Polski i bezpośrednie uderzenie w prawo Polaków do samodzielnego kształtowania swojego społeczeństwa. Jeśli Unia będzie wciąż poszerzać swoje kompetencje poza ramy traktatów, może to doprowadzić do erozji zaufania i podważyć fundamenty, na których opiera się cała europejska wspólnota.
Głosowania, które „zabierają suwerenność”. Jak UE może przeforsować zmiany?
Jednym z najbardziej kontrowersyjnych punktów wystąpienia prezydenta Nawrockiego była ostra krytyka mechanizmów głosowań w Unii Europejskiej, które, jego zdaniem, mogą prowadzić do przegłosowywania interesów mniejszych państw przez większe kraje. „Chodzi o zabranie suwerenności poprzez możliwość przegłosowania krajowych ustaw na szczeblu unijnym” – ocenił prezydent. To jest kluczowa kwestia dla przyszłości demokracji w państwach członkowskich i ma realne konsekwencje dla życia codziennego. Wyobraźmy sobie sytuację, w której decyzje dotyczące polskiego rolnictwa, energetyki czy nawet systemu edukacji są podejmowane wbrew woli polskiego rządu i społeczeństwa, tylko dlatego, że większość w Brukseli ma inne zdanie.
Nawrocki podkreślił, że Unia ma tylko takie kompetencje, jakie zostały jej wyraźnie przyznane w traktatach. Każde wyjście poza te ramy jest naruszeniem suwerenności i podważa zasadę subsydiarności. Dla polskich przedsiębiorców, rolników czy samorządowców, oznacza to niepewność prawną i ryzyko, że ich ciężka praca i lokalne strategie mogą zostać zniweczone przez odległe decyzje. Prezydent alarmuje, że jeśli ten trend się utrzyma, Polska i inne kraje Europy Środkowej mogą stać się pobocznymi graczami w strukturze, która miała być ich równoprawnym partnerem. To wezwanie do refleksji nad tym, czy obecny model decyzyjny faktycznie służy całej Europie, czy jedynie wybranym ośrodkom władzy.
Polska nie odchodzi, ale stawia warunki. Plan na silniejszą Europę Środkową
Mimo tak ostrej krytyki, prezydent Nawrocki jasno zaznaczył, że Polska nie jest wrogiem Unii Europejskiej i nie zamierza podważać swojego członkostwa. Wręcz przeciwnie, nazwał siebie „zwolennikiem Polski w Unii Europejskiej”, podkreślając, że integracja musi opierać się na poszanowaniu konstytucji państw narodowych oraz ich autonomii instytucjonalnej. To kluczowe rozróżnienie: Polska chce być aktywnym członkiem, ale na swoich warunkach, z poszanowaniem własnej tożsamości i prawa do samostanowienia. „Opozycja w demokracji nie jest wrogiem władzy. To samo dotyczy różnic w UE” – to przesłanie do Brukseli, by traktować krytykę jako konstruktywny element debaty, a nie wrogość.
W ostatniej części swojego wykładu, prezydent Nawrocki przedstawił ambitną wizję wzmocnienia pozycji państw Europy Środkowej w ramach Unii. Zapowiedział, że będzie budował „silniejszą Europę Środkową w ramach Unii”, wskazując na konieczność współpracy krajów takich jak Polska, Czechy, Słowacja czy państwa bałtyckie. Celem jest lepsze reprezentowanie interesów regionu, który często czuje się marginalizowany w unijnych korytarzach władzy. Ta strategia ma stworzyć przeciwwagę dla tendencji centralizacyjnych i zapewnić, że głos tej części Europy będzie słyszalny i szanowany. To konkretny plan działania, który ma zapewnić Polsce i jej sąsiadom realny wpływ na przyszłość Unii Europejskiej, zamiast biernego przyjmowania narzucanych rozwiązań.