Władze polskie aktualnie dyskutują nad gruntowną reformą systemu finansowania mediów publicznych. Jednym z głównych elementów tych zmian ma być wprowadzenie nowej opłaty audiowizualnej, która zastąpi dotychczasowy abonament RTV. Planowana stawka nowej opłaty wynosi 9 złotych miesięcznie od osoby. Choć na pierwszy rzut oka wydaje się to korzystniejsze niż obecny abonament, w praktyce może oznaczać wyższe obciążenia dla gospodarstw wieloosobowych.
Zmiany w systemie poboru opłat
Nowy system poboru opłat będzieintegralną częścią rozliczenia podatkowego. Opłata audiowizualna będzie automatycznie pobierana wraz z podatkiem dochodowym, co oznacza, że bez jej uiszczenia nie będzie możliwe złożenie deklaracji podatkowej. To poważna zmiana w porównaniu z obecnym systemem, w którym za pobór abonamentu odpowiada Poczta Polska. Reforma przewiduje również zniesienie obowiązku rejestracji odbiorników radiowo-telewizyjnych, za którego niedopełnienie obecnie grozi kara finansowa.
Koszty dla gospodarstw domowych
Miesięczna opłata w wysokości 9 złotych (108 złotych rocznie) na pierwszy rzut oka wydaje się korzystniejsza od obecnego abonamentu, który wynosi 27,30 złotych miesięcznie (327,60 złotych rocznie) za odbiornik. Jednak kluczowa różnica polega na tym, że nowa opłata będzie naliczana od osoby, a nie od gospodarstwa domowego. W praktyce oznacza to, że rodzina dwuosobowa zapłaci rocznie 216 złotych, trzyosobowa 324 złote, a czteroosobowa 432 złote. Dla rodzin wielodzietnych opłata może sięgnąć nawet 648 złotych rocznie.
Zakres podmiotowy nowej opłaty
Według wstępnych założeń, opłata ma objąć osoby w wieku od 26 do 75 lat. Choć oficjalna lista zwolnień nie została jeszcze opublikowana, nieoficjalne informacje wskazują na zachowanie większości obecnych ulg. Z opłaty mają być zwolnione osoby bezrobotne, seniorzy powyżej 75. roku życia, uczniowie i studenci do 26 lat oraz osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Rozważane jest również wprowadzenie dodatkowych zwolnień dla osób w trudnej sytuacji finansowej.
Kontrowersje i alternatywne rozwiązania
Projekt budzi kontrowersje. Krytycy zwracają uwagę, że nowy system, mimo pozornie niższej stawki podstawowej, znacząco obciąży rodziny wielodzietne. Wskazują również na utratę elastyczności w porównaniu z obecnym modelem poboru opłat. W debacie publicznej pojawia się także alternatywna propozycja – całkowite zniesienie dodatkowej opłaty i finansowanie mediów publicznych bezpośrednio z budżetu państwa. Zwolennicy tego rozwiązania argumentują, że zwiększyłoby to przejrzystość finansowania, przeciwnicy obawiają się natomiast większego uzależnienia mediów od rządu.
Perspektywy wdrożenia reformy
Termin wprowadzenia nowych przepisów pozostaje nieustalony. Chociaż pierwotnie planowano wdrożenie zmian w 2024 roku, obecnie wydaje się to mało prawdopodobne. Dodatkowym czynnikiem komplikującym sytuację są wątpliwości prezydenta Andrzeja Dudy dotyczące legalności zmian w mediach publicznych, co może znacząco wpłynąć na tempo i ostateczny kształt reformy. Niewykluczone, że rząd albo czeka na wybór nowego prezydenta albo myśli nad zlikwidowaniem opłaty w ogóle. Pojawiły się głosy z rządu, że należy oprzeć się wyłącznie na dotacjach z budżetu państwa.
Stawki obecnego abonamentu
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji zdecydowała o utrzymaniu dotychczasowych stawek abonamentu RTV na rok 2025. Opłata za 1 miesiąc za radioodbiornik wynosi 8,70 zł miesięcznie (jeżeli abonent każdego miesiąca uiszcza opłatę, wówczas opłata za okres 12 miesięcy wyniesie 104,40 zł). Opłata za 1 miesiąc za odbiornik telewizyjny lub telewizyjny i radiofoniczny wynosi 27,30 zł miesięcznie (jeżeli abonent każdego miesiąca uiszcza opłatę, wówczas opłata za okres 12 miesięcy wyniesie 327,60 zł). Użytkownicy odbiorników, którzy do 25 stycznia 2025 r. uiszczą opłatę abonamentową za cały rok, otrzymają 10-procentową zniżkę.