Rząd przygotowuje projekt ustawy, który może znacząco zmienić zasady funkcjonowania mieszkalnictwa spółdzielczego w Polsce. Nowe przepisy mają ograniczyć nadużycia, zwiększyć transparentność finansową, a także wprowadzić weryfikację dochodów lokatorów, co w praktyce oznacza, że osoby z wyższymi zarobkami będą płacić znacznie wyższe czynsze. Celem jest zapewnienie lepszego dostępu do tańszych mieszkań osobom naprawdę potrzebującym.
Zmiany w spółdzielniach mieszkaniowych: koniec z patologią i manipulacjami
Jednym z głównych celów reformy jest przywrócenie przejrzystości i uczciwości w działaniu spółdzielni mieszkaniowych. W ostatnich latach rosła liczba skarg lokatorów, dotyczących m.in. nietransparentnych decyzji finansowych, nadużyć zarządów i fikcyjnych pełnomocnictw wykorzystywanych przy głosowaniach.
Projekt przewiduje obowiązek prowadzenia strony internetowej przez każdą spółdzielnię. Na stronie mają się znajdować pełne dokumenty finansowe, umowy, plany remontowe oraz wykaz wydatków. Celem jest zapewnienie mieszkańcom łatwego i swobodnego dostępu do wszystkich decyzji i rozliczeń zarządu.
Nowością będzie także możliwość zdalnego udziału w walnych zgromadzeniach, co ma zwiększyć zaangażowanie członków spółdzielni w kluczowe głosowania.
Szczególną uwagę poświęcono pełnomocnictwom do głosowania. Dotychczas bywały one nadużywane przez osoby niepowiązane z właścicielem mieszkania. Nowe przepisy ograniczą możliwość ich udzielania wyłącznie do tzw. osób bliskich, co ma zminimalizować ryzyko manipulacji i przejmowania głosu wbrew woli lokatorów.
Dochody pod kontrolą: wyższe czynsze dla zarabiających więcej
Największe emocje budzi jednak druga część projektu, która wprowadza obowiązek deklarowania dochodów przez osoby mieszkające w lokalach spółdzielczych. Mechanizm ten już funkcjonuje w przypadku mieszkań komunalnych – tam osoby, które przekraczają określony próg dochodowy, płacą stawkę rynkową lub są zmuszane do wyprowadzki.
Podobny model ma zostać teraz zastosowany w spółdzielniach mieszkaniowych. Lokatorzy będą musieli co dwa lata składać oświadczenie o dochodach. Jeśli suma zarobków w gospodarstwie domowym przekroczy ustalony próg, czynsz zostanie znacząco podniesiony – nawet do 8% wartości odtworzeniowej lokalu rocznie.
Warto podkreślić, że brak złożenia deklaracji lub świadome zatajenie dochodów będzie traktowane jako podstawa do zastosowania najwyższej możliwej stawki czynszowej. To ma zdyscyplinować lokatorów i zniechęcić do obchodzenia nowych regulacji.
Kto straci, a kto zyska?
Nowe przepisy mają wyrównać dostęp do mieszkań spółdzielczych. Obecnie dochodzi do sytuacji, w których w lokalach tego typu – znacznie tańszych niż wynajem komercyjny – mieszkają osoby z wysokimi dochodami, które mogłyby bez problemu wynająć lub kupić mieszkanie na rynku. W tym samym czasie mniej zamożni Polacy czekają w kolejce na lokale lub trafiają do zniszczonych i trudnych warunków mieszkaniowych.
Rząd chce zatrzymać ten trend poprzez weryfikację dochodów i zwiększenie opłat dla zamożnych, a w konsekwencji – zwiększyć dostępność tańszych mieszkań dla tych, którzy faktycznie ich potrzebują. Jednocześnie rozwiązanie to może zwiększyć wpływy finansowe spółdzielni, co może przełożyć się na lepsze remonty, inwestycje i obsługę techniczną budynków.
Czy nowe przepisy wejdą w życie?
Na razie rząd nie podał dokładnej daty wprowadzenia nowych przepisów, ale projekt ustawy ma już być na etapie zaawansowanych konsultacji. Można się spodziewać, że temat będzie gorąco komentowany zarówno przez środowiska lokatorskie, jak i opozycję, która może uznać nowe przepisy za ingerencję w prywatność obywateli.
Z punktu widzenia polityki mieszkaniowej, projekt wydaje się być krokiem w stronę bardziej sprawiedliwego systemu, choć jego wdrożenie i skuteczność będą zależeć od szczegółów wykonawczych, których na razie brakuje.