Polscy seniorzy, często zmagający się z ograniczonym budżetem, co roku tracą astronomiczne kwoty – nawet do 4000 złotych na osobę. Dlaczego? Nie dlatego, że brakuje programów wsparcia, ale dlatego, że nikt skutecznie nie informuje ich o przysługujących im ulgach i przywilejach. To ukryte oszczędności, które mogłyby znacząco poprawić jakość życia tysięcy osób starszych, pozostają poza ich zasięgiem. Dane jasno pokazują, że miliony złotych, które mogłyby zostać w kieszeniach emerytów, są bezpowrotnie tracone z powodu zwykłej niewiedzy i skomplikowanych procedur. Czy to celowe zaniedbanie, czy systemowa wada? Niezależnie od przyczyny, konsekwencje są dotkliwe dla najstarszych obywateli.
Bezpłatna komunikacja miejska: Czy nadal płacisz za przejazdy?
Wyobraź sobie, że przez pół roku płacisz za coś, co należy Ci się za darmo. Tak właśnie było w przypadku Pana Jana z warszawskiej Pragi, który przez sześć miesięcy codziennie kupował bilet za 7 złotych, aby dojechać do przychodni. Łącznie wydał 1260 złotych, zanim przypadkowa rozmowa z sąsiadem uświadomiła mu, że jako 70-latek ma prawo do całkowicie bezpłatnej komunikacji miejskiej w Warszawie, okazując jedynie dowód osobisty. To nie odosobniony przypadek – szacuje się, że nawet 20 procent uprawnionych seniorów w stolicy nadal płaci za bilety, często z niewiedzy lub przyzwyczajenia.
Problem dotyczy również młodszych emerytów. Osoby w wieku 65-70 lat mogą wykupić roczny Bilet Seniora za zaledwie 50 złotych, który uprawnia do nieograniczonej liczby przejazdów w strefach 1 i 2. Porównajmy to z kosztem miesięcznego biletu normalnego, który wynosi 110 złotych. Roczna oszczędność to aż 1270 złotych – dla emeryta z minimalną emeryturą to niemal całe miesięczne świadczenie! Co więcej, każde miasto ma swoje zasady: Kraków oferuje bezpłatne przejazdy dla 70-latków z Kartą Krakowską, Poznań wymaga wyrobienia karty PEKA Senior, a Wrocław daje darmową komunikację już od 67 lat. Ta różnorodność dodatkowo utrudnia seniorom orientację w przysługujących im prawach.
Abonament RTV: Zwolnienie, o którym nie mówi Poczta Polska
Kolejny przykład marnotrawionych pieniędzy to abonament radiowo-telewizyjny. Pan Stanisław, również z Pragi, przez trzy lata opłacał abonament, tracąc niemal 1000 złotych. Nie wiedział, że po ukończeniu 75 lat jest z niego automatycznie zwolniony. Przepisy są jasne: zwolnienie następuje bez składania jakichkolwiek wniosków, a Poczta Polska powinna weryfikować wiek na podstawie rejestru PESEL. Roczny koszt abonamentu to 328 złotych za telewizor lub 104 złote za radio – dla wielu seniorów to znacząca kwota.
Co gorsza, z ulgi mogą skorzystać również młodsi seniorzy. Wystarczy mieć ukończone 60 lat i emeryturę nieprzekraczającą 4091 złotych brutto miesięcznie. Tutaj jednak wymagane jest złożenie wniosku na poczcie z dowodem osobistym i decyzją ZUS o wysokości świadczenia. Miliony emerytów spełniają te kryteria, ale nie mają o tym pojęcia. Poczta Polska nie wysyła przypomnień, ZUS nie informuje w decyzjach o emeryturze, a media publiczne nie prowadzą kampanii informacyjnych. Efekt? Seniorzy płacą, choć nie muszą, zasilając budżet KRRiT, zamiast oszczędzać na codzienne potrzeby.
Leki za darmo po 65. roku życia: Klucz w rękach lekarza
Od września 2023 roku osoby po 65. roku życia mogą odbierać wybrane leki całkowicie za darmo. Program obejmuje niemal 3800 refundowanych preparatów, co stanowi ogromne wsparcie dla wielu seniorów z chorobami przewlekłymi. Warunek jest prosty: lekarz musi wypisać receptę z literą „S”, oznaczającą program dla seniorów. Brzmi prosto, ale w praktyce wielu lekarzy albo nie zna programu, albo zapomina o właściwym oznaczeniu recepty. Senior przychodzi do apteki i płaci normalną cenę, bo recepta nie ma odpowiedniego kodu.
Pani Maria z Bemowa, przyjmująca pięć leków na nadciśnienie, cukrzycę i cholesterol, miesięcznie wydawała 140 złotych. Po przejściu na program bezpłatnych leków oszczędza 1680 złotych rocznie – to niemal jej miesięczna emerytura! Aby to osiągnąć, musiała sama poprosić lekarza o przepisanie leków w ramach programu. Lista bezpłatnych leków jest dostępna na stronie Ministerstwa Zdrowia i w Internetowym Koncie Pacjenta, ale większość 65-latków nie przegląda stron ministerialnych ani nie loguje się do systemów elektronicznych. Potrzebują prostej informacji od lekarza pierwszego kontaktu – a tej często nie dostają, co prowadzi do niepotrzebnych wydatków i frustracji.
Karty Seniora i lokalne programy: Setki złotych czekają na Ciebie
Wielu seniorów nie zdaje sobie sprawy z istnienia Ogólnopolskiej Karty Seniora, która otwiera drzwi do tysięcy zniżek w całym kraju – w sklepach, aptekach, hotelach, sanatoriach czy usługach medycznych. Wyrobienie karty jest bezpłatne, a korzyści mogą sięgać setek złotych rocznie. Dodatkowo, większe miasta wydają własne karty, takie jak Warszawska Karta Seniora, Karta Krakowskiego Seniora czy Wrocławska Karta Seniora, które oferują lokalne zniżki w instytucjach kultury, obiektach sportowych i muzeach. Problem polega na tym, że seniorzy często nie wiedzą o ich istnieniu ani o tym, gdzie je wyrobić.
Poza kartami, wiele miast prowadzi programy wsparcia, o których wie tylko garstka. Przykładem jest warszawski program Warszawska Pomoc Osłonowa, który oferuje zasiłek celowy pokrywający 50 procent miesięcznych kosztów wywozu śmieci dla samotnych osób powyżej 65 lat z dochodem nieprzekraczającym 1940 złotych netto. Pani Halina z Woli, płacąc 28 złotych miesięcznie, po złożeniu wniosku oszczędza 168 złotych rocznie. Inne przykłady to program „Złota Rączka” w Warszawie (bezpłatne drobne naprawy dla 75+), bezpłatne kursy komputerowe w Krakowie czy darmowe wejścia do ZOO i muzeów. Informacje te są jednak ukryte głęboko w zakładkach urzędowych stron internetowych, co sprawia, że dotarcie do nich jest niezwykle trudne.
Ile naprawdę tracisz i co możesz zrobić od zaraz?
Łącznie, świadomy senior w wieku 75 lat, mieszkający w Warszawie, może zaoszczędzić minimum 2000 złotych rocznie, wykorzystując podstawowe ulgi. Automatyczne zwolnienie z abonamentu RTV to 328 złotych. Bezpłatna komunikacja miejska to około 1320 złotych. Do tego dochodzi zniżka na opłaty za śmieci (168 złotych) i bezpłatne leki (1000-1500 złotych rocznie). Zniżki na bilety kulturalne, baseny czy sanatoria przez karty seniora to kolejne kilkaset złotych. Łącznie, senior świadomy swoich praw może odciążyć domowy budżet o 3000-4000 złotych rocznie. Dla osoby z minimalną emeryturą 1780 złotych brutto to równowartość ponad 2 miesięcy świadczenia. Różnica między wiedzą a niewiedzą to różnica między biedą a względnym komfortem.
Nie czekaj! Oto, co możesz zrobić od zaraz:
- Jeśli masz powyżej 70 lat i mieszkasz w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu – przestań kupować bilety komunikacji miejskiej. Wystarczy dowód osobisty podczas kontroli.
- Jeśli masz 75 lat lub więcej – nie płać abonamentu RTV. Zwolnienie jest automatyczne.
- Jeśli masz między 60 a 75 lat i emeryturę poniżej 4091 złotych – idź na pocztę z dowodem i decyzją ZUS, złóż wniosek o zwolnienie z abonamentu.
- Jeśli masz 65 lat lub więcej – poproś lekarza pierwszego kontaktu o przepisanie wszystkich stałych leków w ramach programu bezpłatnych leków dla seniorów. Lekarz musi oznaczyć receptę literą „S”.
- Zadzwoń do urzędu dzielnicy lub gminy i zapytaj o programy wsparcia dla seniorów – ulgi na śmieci, program „Złota Rączka”, darmowe zajęcia. Poproś o listę wszystkich dostępnych ulg i sposób ich załatwienia.
- Wyrabiaj karty seniora – zarówno ogólnopolską, jak i lokalną miejską. Są bezpłatne i dają dostęp do setek zniżek. Zapytaj w urzędzie miasta, gdzie można je wyrobić.
Prawdziwy problem leży w braku skutecznej komunikacji. Potrzebny jest centralny punkt informacyjny o wszystkich ulgach dla seniorów w jednym miejscu. Dopóki tego nie będzie, miliony polskich seniorów będą nadal przepłacać za usługi, które mogliby mieć taniej lub za darmo. Wiedza o przysługujących prawach nie powinna być przywilejem tych, którzy mają wykształconych synów i córki pomagających im poruszać się po systemie. Powinna być oczywistością dostępną dla każdego.