W ostatnim czasie Ministerstwo Obrony Narodowej zajęło stanowisko w sprawie możliwości odwołania się od decyzji o powołaniu do obowiązkowej służby wojskowej lub na ćwiczenia rezerwy. Jak się okazuje, resort nie planuje zmian w przepisach, które obecnie wykluczają możliwość zaskarżania takich decyzji do sądu administracyjnego.
Podstawą do takiego stanowiska jest ustawa o obronie Ojczyzny, która weszła w życie w 2022 roku. Zgodnie z jej przepisami, decyzje o powołaniu do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej oraz na ćwiczenia wojskowe nie mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego. Oznacza to, że osoby, które otrzymują wezwanie do służby wojskowej lub na ćwiczenia rezerwy, nie mają możliwości odwołania się od tej decyzji do sądu.
Taka sytuacja może budzić wątpliwości z punktu widzenia prawa do sądu, które jest jednym z podstawowych praw konstytucyjnych. Eksperci prawa administracyjnego zwracają uwagę, że ograniczenie możliwości zaskarżania decyzji o powołaniu do służby wojskowej może być niezgodne z konstytucją. Z drugiej strony, zwolennicy obecnych przepisów argumentują, że sprawne funkcjonowanie systemu obronnego państwa wymaga pewnych ograniczeń w zakresie zaskarżalności decyzji administracyjnych dotyczących służby wojskowej.
Warto przypomnieć, że ustawa o obronie Ojczyzny przewiduje różne formy służby wojskowej, w tym dobrowolną zasadniczą służbę wojskową, aktywną rezerwę i pasywną rezerwę. W przypadku szczególnej sytuacji życiowej, można ubiegać się o odroczenie służby wojskowej lub zwolnienie z niej, jednak procedury te nie obejmują możliwości odwołania się do sądu administracyjnego.
Obecne stanowisko Ministerstwa Obrony Narodowej oznacza, że osoby, które otrzymują wezwanie do służby wojskowej lub na ćwiczenia rezerwy, nadal nie będą miały możliwości zaskarżenia tej decyzji do sądu administracyjnego. Dotyczy to również sytuacji, gdy powołanie koliduje z istotnymi okolicznościami życiowymi, takimi jak ciąża czy opieka nad osobą chorą.
W praktyce, osoby znajdujące się w szczególnej sytuacji życiowej mogą jedynie korzystać z procedur administracyjnych przewidzianych w samej ustawie o obronie Ojczyzny, takich jak wnioski o odroczenie służby czy zwolnienie z niej ze względu na ważne okoliczności. Ostateczna decyzja w tych sprawach należy jednak do organów wojskowych, a nie do niezależnego sądu.
Ministerstwo Obrony Narodowej zajęło stanowisko w sprawie możliwości odwołania się od decyzji o powołaniu do obowiązkowej służby wojskowej lub na ćwiczenia rezerwy w odpowiedzi na interpelację poselską. Wiceminister obrony Paweł Bejda przytoczył obowiązujące przepisy, które jednoznacznie wskazują na brak możliwości zaskarżenia decyzji o powołaniu do służby.
Zgodnie z przepisem art. 122 ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny, skarga do właściwego sądu administracyjnego nie może być wniesiona m.in. na decyzje w sprawach powołania do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej oraz powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych. Oznacza to, że osoby, które otrzymują wezwanie do służby wojskowej lub na ćwiczenia rezerwy, nie mają możliwości odwołania się od tej decyzji do sądu administracyjnego.
Warto zwrócić uwagę, że obecne przepisy mogą stawiać w trudnej sytuacji osoby, które ze względu na szczególne okoliczności życiowe powinny być zwolnione z obowiązku służby wojskowej. Dotyczy to między innymi kobiet w ciąży czy opiekunów osób obłożnie chorych, którzy obecnie nie mają możliwości odwołania się od decyzji wojskowej do sądu administracyjnego.
W związku z tym, Ministerstwo Obrony Narodowej powinno rozważyć wprowadzenie zmian legislacyjnych, które umożliwiłyby zaskarżanie decyzji o powołaniu do służby wojskowej. Taka zmiana byłaby korzystna zarówno dla osób, które otrzymują wezwanie do służby wojskowej, jak i dla samej armii, która mogłaby zwiększyć swoją skuteczność i efektywność.
Podsumowując, obecne stanowisko Ministerstwa Obrony Narodowej w sprawie możliwości odwołania się od decyzji o powołaniu do obowiązkowej służby wojskowej lub na ćwiczenia rezerwy jest niezmienne. Osoby, które otrzymują wezwanie do służby wojskowej lub na ćwiczenia rezerwy, nadal nie będą miały możliwości zaskarżenia tej decyzji do sądu administracyjnego. Jednakże, w przyszłości może dojść do zmian legislacyjnych, które umożliwiłyby zaskarżanie decyzji o powołaniu do służby wojskowej.