W obliczu rosnącego zagrożenia powodziowego, które niesie ze sobą nadciągający nad Polskę niż genueński, rząd podjął natychmiastowe działania. W środę, 9 lipca, w siedzibie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji zwołano posiedzenie Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego. Na czele spotkania stanął premier Donald Tusk, a obok niego zasiedli kluczowi ministrowie, w tym szef MON Władysław Kosiniak-Kamysz oraz minister spraw wewnętrznych Tomasz Siemoniak, a także przedstawiciele służb i wojewodowie z zagrożonych regionów. Premier postawił sprawę jasno: konieczna jest pełna mobilizacja wszystkich strategicznych instytucji państwa, ponieważ sytuacja jest niezwykle dynamiczna. „W każdej chwili może dojść do zdarzeń gwałtownych” – ostrzegł Donald Tusk, nawiązując do doświadczeń z poprzednich lat, kiedy prognozy nie oddawały w pełni skali nadchodzącego kataklizmu. Służby są w stanie najwyższej gotowości, a wojsko już działa w terenie, by zapobiec najgorszemu scenariuszowi.
Służby postawione w stan najwyższej gotowości
W odpowiedzi na bezpośrednie zagrożenie, Ministerstwo Obrony Narodowej postawiło siły zbrojne w stan pełnej gotowości do działania. Wicepremier i minister obrony Władysław Kosiniak-Kamysz zapewnił, że Wojsko Polskie jest gotowe do niesienia pomocy ludności cywilnej i aktywnie uczestniczy w działaniach prewencyjnych. „Żołnierze są dyslokowani do miejsc, gdzie spodziewane jest największe zagrożenie” – poinformował szef MON. Konkretne działania są już widoczne w terenie. Na Śląsku żołnierze ze 133. batalionu lekkiej piechoty z Cieszyna rozpoczęli intensywne prace przy umacnianiu wałów przeciwpowodziowych na rzece Iłownicy. W rejonie Czechowic-Dziedzic operuje już 50 żołnierzy z 13. Śląskiej Brygady Obrony Terytorialnej.
Mobilizacja nie ogranicza się do pojedynczych jednostek. Jak podkreślił wicepremier Kosiniak-Kamysz, od piątku systematycznie powoływane są kolejne zgrupowania zadaniowe, obejmujące zarówno Wojska Obrony Terytorialnej, jak i wojska operacyjne. Podnoszone są stany gotowości w kolejnych województwach, a do dyspozycji władz lokalnych oddano specjalistyczny sprzęt. Wśród dostępnych zasobów znajdują się m.in. sprzęt pływający, maszyny inżynieryjne do usuwania skutków nawałnic oraz wojskowe śmigłowce, które mogą być wykorzystane do ewakuacji mieszkańców oraz transportu medycznego. W razie eskalacji kryzysu, wojskowa służba zdrowia jest gotowa do natychmiastowego rozstawienia w pełni wyposażonego szpitala polowego.
Niż genueński nad Polską. Gdzie sytuacja jest najgorsza?
Bezpośrednią przyczyną alarmu jest układ baryczny znany jako niż genueński, który przemieszczając się znad Bałkanów, przynosi nad Polskę gwałtowne i długotrwałe opady deszczu. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) wydał ostrzeżenia hydrologiczne i meteorologiczne, w tym te najwyższego, trzeciego stopnia. Chociaż na razie nie prognozuje się powodzi na wielką skalę, porównywalnej do tych z ubiegłych lat, to największe ryzyko dotyczy obszarów górskich, podgórskich oraz silnie zurbanizowanych. W tych miejscach intensywne opady mogą prowadzić do gwałtownego wezbrania mniejszych rzek i potoków oraz przeciążenia systemów kanalizacyjnych, co grozi lokalnymi podtopieniami i tzw. powodziami błyskawicznymi.
Premier Donald Tusk podczas posiedzenia sztabu kryzysowego przestrzegał przed zbytnim optymizmem. Nawiązał do sytuacji z września ubiegłego roku, kiedy to początkowe prognozy nie były alarmujące, a mimo to doszło do poważnych zalań. „Nawet jeśli informacja sumaryczna nie jest jakaś nadzwyczajna, to chciałbym, żeby dotarło to do wszystkich służb na poziomie lokalnym i wojewodów, że w każdej chwili może dojść do zdarzeń gwałtownych” – mówił premier. Stany ostrzegawcze zostały już odnotowane między innymi na rzece Bobrzy oraz na Białym Dunajcu. Sytuacja jest monitorowana przez służby 24 godziny na dobę, ponieważ nawet chwilowe spadki poziomu wód nie oznaczają końca zagrożenia.
Rząd apeluje o czujność. Jak przygotować się na zagrożenie?
Władze centralne i lokalne zgodnie apelują do mieszkańców o zachowanie szczególnej ostrożności i odpowiedzialności. Kluczowe jest bieżące śledzenie komunikatów pogodowych publikowanych przez IMGW oraz alertów Rządowego Centrum Bezpieczeństwa (RCB). Należy bezwzględnie stosować się do poleceń wydawanych przez lokalne władze oraz służby ratunkowe, w tym straż pożarną i policję. Premier Tusk podkreślił, że koordynacja działań będzie kontynuowana w najbliższych dniach. „Będziemy stale spotykać się w najbliższych dniach i koordynować działania wszędzie tam, gdzie będzie taka potrzeba” – zapewnił.
Jako przykład skutecznych działań prewencyjnych, premier pochwalił decyzję o wcześniejszej ewakuacji obozów harcerskich z terenów potencjalnie zagrożonych. Podkreślił, że takie proaktywne podejście pozwoliło uniknąć potencjalnej tragedii. W obliczu zagrożenia każdy obywatel powinien być przygotowany. Warto zabezpieczyć ważne dokumenty i cenne przedmioty, przenosząc je na wyższe kondygnacje. Dobrze jest mieć przygotowany zestaw awaryjny zawierający wodę, żywność, latarkę, naładowany powerbank i podstawowe leki. Nie wolno lekceważyć żadnego ostrzeżenia – szybka i spokojna reakcja na komunikaty służb może uratować nie tylko mienie, ale przede wszystkim zdrowie i życie.