Już od 1 lipca 2025 r. Unia Europejska uruchamia pilotażowy program Europejskiego Portfela Tożsamości Cyfrowej (EUDI). Nowe narzędzie ma umożliwić obywatelom potwierdzanie swojej tożsamości i udostępnianie danych w sposób bezpieczny, selektywny i w pełni kontrolowany przez użytkownika. Polska nie została uwzględniona wśród pięciu krajów testujących aplikację, ale krajowe inicjatywy – jak rozwój aplikacji mObywatel – wskazują na zbliżony kierunek zmian.
Czym jest EUDI? Cyfrowa tożsamość w rękach obywatela
Europejski Portfel Tożsamości Cyfrowej (EUDI) to aplikacja opracowana przez Komisję Europejską, której celem jest stworzenie wspólnego narzędzia do cyfrowej identyfikacji obywateli UE. Program pilotażowy wystartuje 1 lipca 2025 r. w pięciu państwach członkowskich: Francji, Hiszpanii, Włoszech, Danii i Grecji.
Kluczową cechą EUDI ma być możliwość udostępnienia tylko wybranych danych, bez konieczności ujawniania wszystkich informacji osobowych. Na przykład, użytkownik będzie mógł potwierdzić swój wiek, nie zdradzając imienia, nazwiska ani adresu.
Nowy model cyfrowej tożsamości oparty jest na zasadzie dobrowolności i prywatności. Użytkownik sam decyduje, jakie dane i komu udostępnia – to przełom w kontekście ochrony danych osobowych w internecie.
Czy to koniec papierowych dokumentów?
EUDI to nie tylko rozwiązanie przydatne w internecie. Aplikacja ma umożliwiać potwierdzenie tożsamości również offline, np. podczas kontroli drogowej, wizyty w urzędzie czy przy zawieraniu umów. System przewiduje także weryfikację uprawnień – np. prawa jazdy, statusu studenta czy posiadania ubezpieczenia zdrowotnego.
Wersja testowa aplikacji ma być dostępna zarówno dla osób prywatnych, jak i firm, co może znacząco uprościć obsługę klienta, procesy rekrutacyjne czy zawieranie umów B2B.
Dla branż takich jak e-commerce, bankowość, telemedycyna czy administracja publiczna, może to oznaczać koniec konieczności każdorazowego żądania dokumentów tożsamości. EUDI ma umożliwić automatyczną, bezpieczną i szybką weryfikację tożsamości w ramach jednolitych standardów europejskich.
Dlaczego Polska została pominięta?
W pierwszej fazie testów Polska nie została uwzględniona. Nie oznacza to jednak wykluczenia z całego procesu. Brak udziału w pilotażu może oznaczać obserwację rozwiązań i ewentualne wdrożenie udoskonalonej wersji w późniejszym terminie.
Co więcej, Polska niezależnie rozwija własne cyfrowe narzędzia tożsamości, z aplikacją mObywatel na czele. Jak wyjaśnił Maciej Berek, przewodniczący Komitetu Stałego Rady Ministrów, w aplikacji mObywatel już dziś dostępne są kluczowe dane obywatela, m.in. informacje o składkach w ZUS, prognozowanej emeryturze, środkach zgromadzonych w IKE, IKZE i funduszach emerytalnych.
To pokazuje, że mimo braku formalnego udziału w unijnym pilotażu, Polska nie stoi w miejscu – lokalne rozwiązania mogą w przyszłości integrować się z unijnymi standardami.
Ochrona dzieci i prywatności – kluczowe cele nowej aplikacji
Jednym z celów EUDI jest rozwiązanie aktualnych problemów dotyczących weryfikacji wieku użytkowników internetu. W dobie rosnących obaw o bezpieczeństwo najmłodszych online, Unia Europejska wymaga od platform internetowych stosowania skutecznych metod potwierdzania wieku.
EUDI pozwoli na potwierdzenie pełnoletniości bez ujawniania tożsamości – co jest rewolucyjne z punktu widzenia ochrony prywatności.
Choć korzystanie z aplikacji nie będzie obowiązkowe, zgodnie z unijnym Rozporządzeniem o usługach cyfrowych (DSA) platformy i tak będą zobligowane do wdrażania mechanizmów ochrony nieletnich. EUDI może więc stanowić wygodny sposób na spełnienie tych wymogów, bez nadmiernej ingerencji w prywatność użytkowników.
Kiedy Polska może dołączyć?
Nie ma jeszcze oficjalnej daty wdrożenia EUDI w Polsce, ale doświadczenia z pilotażu mogą posłużyć jako podstawa do rozpoczęcia adaptacji projektu także nad Wisłą. Kluczowe będą wyniki testów w pięciu krajach – ich efektywność, akceptacja społeczna i ocena bezpieczeństwa danych.
Jednocześnie warto podkreślić, że cyfrowa identyfikacja to element szerszego procesu cyfryzacji usług publicznych. Integracja systemów krajowych z unijnym EUDI w przyszłości wydaje się nieunikniona – szczególnie w kontekście ułatwienia przepływu obywateli i usług na terenie całej Wspólnoty.
Polska na cyfrowym rozdrożu
Rozwój aplikacji mObywatel wskazuje, że Polska przygotowuje się na cyfrową transformację administracji, ale tempo tej zmiany może zostać wymuszone przez unijną presję. W momencie, gdy inne kraje członkowskie wdrożą skuteczny system EUDI, brak kompatybilności może oznaczać ograniczenie interoperacyjności i trudności dla obywateli oraz przedsiębiorstw.
Wprowadzenie EUDI to nie tylko kwestia innowacji technologicznej, ale także standaryzacji zasad ochrony danych, identyfikacji i interoperacyjności na poziomie Unii Europejskiej. Polska, mimo nieobecności w fazie testowej, będzie musiała zareagować szybciej niż wielu się spodziewa.