Od marca bieżącego roku, tysiące Polaków z niepełnosprawnościami otrzymuje znacząco wyższe świadczenia finansowe od państwa. Rewolucyjny program wsparcia, który wszedł w życie w 2024 roku, przechodzi właśnie kolejny etap rozwoju, zwiększając zarówno kwoty wypłat, jak i grono uprawnionych beneficjentów. Maksymalna wysokość świadczenia wspierającego wzrosła do 4134 złotych miesięcznie, podczas gdy minimalna kwota wynosi obecnie 754 złote.
Program świadczeń wspierających został zaprojektowany z myślą o zaspokojeniu szczególnych potrzeb życiowych osób z niepełnosprawnościami, które wymagają dodatkowego wsparcia w codziennym funkcjonowaniu. Jego kluczową zaletą jest odejście od kryterium dochodowego, co oznacza, że nawet osoby pracujące lub otrzymujące inne świadczenia emerytalno-rentowe mogą ubiegać się o tę formę pomocy. Takie podejście wspiera aktywizację zawodową osób niepełnosprawnych, nie karząc ich utratą świadczeń za podjęcie pracy zarobkowej.
Zwiększenie kwot świadczeń nastąpiło w wyniku marcowej waloryzacji renty socjalnej, która wzrosła z 1780,96 zł do 1878,91 zł. Ponieważ wysokość świadczenia wspierającego jest bezpośrednio powiązana z rentą socjalną, automatycznie wzrosły również wszystkie wypłaty dla beneficjentów programu. To systemowe rozwiązanie gwarantuje, że świadczenia będą regularnie dostosowywane do zmieniających się warunków ekonomicznych, w tym przede wszystkim do wzrostu kosztów życia.
Program świadczeń wspierających wdrażany jest etapowo, co umożliwia stopniowe objęcie pomocą coraz szerszej grupy osób potrzebujących. Pierwszy etap, który rozpoczął się 1 stycznia 2024 roku, skierowany był do osób z najwyższymi poziomami potrzeby wsparcia, ocenionymi w przedziale od 87 do 100 punktów. Od początku 2025 roku, w ramach drugiego etapu, program rozszerzono o osoby z poziomem potrzeby wsparcia od 78 do 86 punktów. W przyszłym roku planowane jest włączenie do programu ostatniej grupy uprawnionych – osób z poziomem wsparcia od 70 do 77 punktów.
Wysokość przyznawanego świadczenia jest ściśle uzależniona od poziomu potrzeby wsparcia określonego dla danej osoby. Dla beneficjentów z najwyższą oceną, wynoszącą od 95 do 100 punktów, świadczenie stanowi aż 220 procent renty socjalnej, co po marcowej waloryzacji daje kwotę 4134 złotych miesięcznie. Osoby z nieco niższą oceną, mieszczącą się w przedziale od 90 do 94 punktów, otrzymują 180 procent renty socjalnej, czyli około 3382 złote.
Proces ubiegania się o świadczenie wspierające składa się z dwóch kluczowych etapów. W pierwszej kolejności osoba z niepełnosprawnością musi uzyskać decyzję o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia, wydawaną przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności (WZON). Jest to nowy rodzaj orzeczenia, wprowadzony w ramach zmodyfikowanego systemu orzecznictwa o niepełnosprawności, który w bardziej precyzyjny sposób ocenia rzeczywiste potrzeby osoby niepełnosprawnej.
Według danych udostępnionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w okresie od stycznia do listopada 2024 roku świadczenie wspierające wypłacono 70,4 tysiącom osób z niepełnosprawnościami. Łączna kwota wypłat w tym okresie osiągnęła imponującą sumę 2 miliardów 231 milionów złotych.
Warto podkreślić, że świadczenie wspierające zostało zaprojektowane jako długoterminowe wsparcie, przyznawane na czas ważności decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. W praktyce oznacza to, że osoba z niepełnosprawnością może otrzymywać świadczenie przez wiele lat, bez konieczności corocznego składania nowych wniosków.
Wypłata świadczenia odbywa się wyłącznie w formie bezgotówkowej, na wskazane przez wnioskodawcę konto bankowe. Takie rozwiązanie ma na celu przede wszystkim zapewnienie bezpieczeństwa i wygody beneficjentom, a także usprawnienie całego procesu wypłat. Środki są przekazywane regularnie co miesiąc, co pozwala na stabilne planowanie wydatków związanych z zaspokajaniem szczególnych potrzeb życiowych.
Wprowadzenie świadczenia wspierającego stanowi istotny krok w kierunku realizacji postanowień Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, którą Polska ratyfikowała w 2012 roku. Konwencja zobowiązuje państwa-strony do podejmowania działań mających na celu zapewnienie osobom z niepełnosprawnościami odpowiedniego poziomu życia i ochrony socjalnej.
Eksperci ds. polityki społecznej oceniają wprowadzenie świadczenia wspierającego jako jedno z najważniejszych rozwiązań systemowych w zakresie wsparcia osób z niepełnosprawnościami w ostatnich latach. Odejście od kryterium dochodowego i powiązanie wysokości świadczenia z rzeczywistymi potrzebami osoby niepełnosprawnej stanowi nową jakość w podejściu do kwestii wsparcia tej grupy społecznej.
Warto również zauważyć, że świadczenie wspierające może być łączone z innymi formami pomocy, takimi jak zasiłek pielęgnacyjny, dodatek pielęgnacyjny czy świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Dzięki temu osoby z niepełnosprawnościami mogą otrzymywać kompleksowe wsparcie finansowe, odpowiadające ich złożonym potrzebom.
Ważnym aspektem nowego systemu jest jego elastyczność i dostosowanie do indywidualnych potrzeb. Decyzja o poziomie potrzeby wsparcia opiera się na szczegółowej analizie funkcjonowania osoby z niepełnosprawnością w różnych obszarach życia. Taka personalizacja wsparcia pozwala na lepsze adresowanie pomocy i efektywniejsze wykorzystanie środków publicznych.
Mimo pozytywnej oceny programu, niektóre organizacje reprezentujące osoby z niepełnosprawnościami wskazują na wyzwania związane z jego wdrażaniem. Jednym z głównych problemów jest długi czas oczekiwania na decyzję wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Patrząc w przyszłość, można oczekiwać dalszego rozwijania systemu wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Doświadczenia zebrane podczas wdrażania świadczenia wspierającego mogą posłużyć jako podstawa do wprowadzania kolejnych innowacyjnych rozwiązań, jeszcze lepiej dostosowanych do potrzeb tej grupy społecznej.