W nadchodzących latach Polska będzie musiała zmierzyć się z wyzwaniem transformacji energetycznej, która obejmie likwidację paliw kopalnych w sektorze mieszkaniowym. Decyzja Unii Europejskiej o stopniowym wycofywaniu wszystkich urządzeń grzewczych opartych na paliwach kopalnych, w tym piece gazowe, będzie miała wpływ na miliony polskich gospodarstw domowych.
Zmiany w prawie będą wprowadzane etapowo, z pierwszą znaczącą zmianą już w 2025 roku. Od tego roku zostanie wstrzymane wszelkie publiczne wsparcie finansowe na zakup i instalację tradycyjnych pieców gazowych. Wyjątkiem będą systemy hybrydowe, które łączą kocioł gazowy z odnawialnymi źródłami energii.
Kolejnym krokiem będzie rok 2030, kiedy wszystkie nowo wznoszone budynki w Unii Europejskiej będą musiały spełniać rygorystyczny standard zeroemisyjny. W praktyce oznacza to, że w nowych domach i mieszkaniach nie będzie można instalować urządzeń grzewczych wykorzystujących paliwa kopalne.
Najbardziej radykalna zmiana nastąpi w 2040 roku, kiedy wszystkie istniejące piece gazowe będą musiały zostać wymienione na alternatywne, ekologiczne źródła ogrzewania. Ta decyzja wynika z zapisów unijnej dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, której głównym celem jest całkowite wyeliminowanie emisji dwutlenku węgla z europejskiego sektora mieszkaniowego.
Wyzwania dla gospodarstw domowych
Dla wielu polskich rodzin, które niedawno skorzystały z rządowych programów wsparcia finansowego na modernizację systemów grzewczych, ta wiadomość brzmi jak gorzki żart. Tysiące gospodarstw domowych, które zaciągnęły kredyty i zainwestowały oszczędności życia w przejście z węgla na gaz, teraz dowiadują się, że ich nowe, często wciąż spłacane instalacje, będą musiały zostać wymienione w perspektywie najbliższych kilkunastu lat.
Eksperci z branży energetycznej zalecają, aby przy planowaniu nowych instalacji grzewczych lub modernizacji istniejących systemów brać pod uwagę przyszłe, coraz bardziej rygorystyczne wymogi unijne. Szczególnie rekomendowane są systemy hybrydowe, które nawet po wdrożeniu nowych regulacji będą mogły nadal korzystać ze wsparcia finansowego ze środków publicznych.
Alternatywne źródła energii
Jednym z najbardziej popularnych alternatywnych źródeł energii są pompy ciepła, które są klasyfikowane jako odnawialne źródła energii. Pompy ciepła są w stanie zapewnić ciepło i chłód, a także możemy je wykorzystać do podgrzewania wody. Koszt ich zakupu i instalacji jest jednak dość wysoki, oscyluje w granicach 25-60 tysięcy złotych.
Inną alternatywą są systemy oparte na biomasie, takie jak kotły na pellet, które są klasyfikowane jako odnawialne źródła energii. Są one zazwyczaj tańsze w zakupie niż pompy ciepła, jednak wiążą się z wyższymi kosztami operacyjnymi i wymagają regularnej obsługi.
Wyzwania dla mieszkańców budynków wielorodzinnych
Dla mieszkańców budynków wielorodzinnych lub osób mieszkających w zabytkowych kamienicach o skomplikowanej infrastrukturze, wyzwania związane z wymianą systemów grzewczych są jeszcze bardziej złożone. W takich przypadkach indywidualne decyzje dotyczące zmiany źródła ogrzewania często nie są możliwe, a konieczne modernizacje wymagają zgody wspólnot mieszkaniowych lub spółdzielni oraz znacznie wyższych nakładów finansowych.
Polityka państwa a transformacja energetyczna
Kluczowa staje się proaktywna i kompleksowa polityka państwa, która nie tylko wesprze obywateli w kosztownej transformacji energetycznej, ale również zapewni sprawiedliwy społecznie podział związanych z nią obciążeń. Bez odpowiednio skalibrowanych programów wsparcia, uwzględniających zróżnicowaną sytuację ekonomiczną różnych grup społecznych, istnieje realne ryzyko, że ambitne cele klimatyczne zostaną osiągnięte kosztem pogłębienia nierówności i wzrostu energetycznego ubóstwa.
Czas na przygotowanie się do nadchodzących zmian jest ograniczony, a decyzje podejmowane dziś będą miały długofalowy wpływ na komfort, bezpieczeństwo energetyczne i sytuację finansową milionów polskich gospodarstw domowych przez najbliższe dekady. W tym kontekście szczególnie istotna staje się rzetelna informacja oraz edukacja społeczeństwa na temat dostępnych rozwiązań technologicznych, możliwości finansowania i długoterminowych konsekwencji różnych wyborów energetycznych.