Od 1 stycznia 2026 roku w życie wchodzą długo zapowiadane zmiany, które rewolucjonizują system wypłaty zasiłku pogrzebowego w Polsce. Świadczenie wzrośnie z dotychczasowych 4 000 zł do imponujących 7 000 zł, co jest największą podwyżką w historii tego zasiłku. Co równie istotne, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) znacząco skraca czas oczekiwania na pieniądze, wprowadzając maksymalny termin wypłaty wynoszący zaledwie 14 dni.
Ta nowelizacja ma realnie odciążyć polskie rodziny w najtrudniejszym momencie żałoby, eliminując konieczność zaciągania pożyczek na pokrycie podstawowych kosztów pochówku, które w ostatnich latach dynamicznie rosły. Eksperci szacują, że średni koszt organizacji pogrzebu w Polsce przekracza już 8 500 zł, co sprawia, że dotychczasowe 4 000 zł było wsparciem czysto symbolicznym. Nowa kwota 7 000 zł stanowi prawie 85% średnich kosztów, co jest przełomem w zakresie wsparcia socjalnego.
Kluczowe jest zrozumienie, kiedy dokładnie nowe przepisy zaczną obowiązywać. Ustawodawca wprowadził tu twardą granicę: wyższa kwota 7 000 zł przysługuje wyłącznie w przypadku śmierci, która nastąpiła od 1 stycznia 2026 roku. Jeśli zgon miał miejsce 30 lub 31 grudnia 2025 roku, niezależnie od terminu złożenia wniosku, obowiązywać będzie stara stawka 4 000 zł. Warto zapamiętać tę datę, aby uniknąć rozczarowania przy składaniu dokumentów.
Skok z 4000 zł na 7000 zł. Kto skorzysta na nowej stawce?
Podwyżka do 7 000 zł dotyczy wszystkich uprawnionych osób – członków najbliższej rodziny, którzy ponieśli koszty pochówku. Do tej grupy zaliczają się małżonkowie, dzieci, rodzice, rodzeństwo, a nawet dziadkowie. ZUS jasno określa, że nowa stawka ma pokryć faktycznie poniesione, udokumentowane koszty, choć w przypadku najbliższej rodziny zasiłek zawsze wypłacany jest w pełnej wysokości, niezależnie od tego, czy faktyczne koszty przekroczyły 7 000 zł czy były niższe.
Warto podkreślić, że nowelizacja wprowadza również mechanizm mający chronić realną wartość świadczenia przed inflacją. Kwota 7 000 zł nie będzie waloryzowana automatycznie co roku. Ustawodawca zdecydował, że podwyżka nastąpi dopiero wtedy, gdy skumulowana inflacja od ostatniej zmiany przekroczy próg 5 procent. Oznacza to, że choć zasiłek nie będzie rósł co 12 miesięcy, ma zachować swoją siłę nabywczą w dłuższej perspektywie, chroniąc rodziny przed skutkami długotrwałej drożyzny.
Przed 2026 rokiem, rodziny często musiały czekać na decyzję ZUS nawet 30 dni, co w połączeniu z koniecznością opłacenia pogrzebu z własnych środków, generowało ogromny stres. Nowe przepisy mają z tym skończyć. To konkretne działanie mające na celu poprawę doświadczenia obywateli w kontakcie z administracją publiczną w kryzysowym momencie.
Procedura skrócona do 14 dni. ZUS rezygnuje z decyzji administracyjnej
Najważniejszą zmianą proceduralną, która przyspieszy wypłatę środków, jest rezygnacja z wydawania formalnej decyzji administracyjnej w najprostszych przypadkach. Jeżeli koszty pogrzebu pokryła jedna osoba z najbliższej rodziny, ZUS ma obowiązek wypłacić świadczenie w ciągu maksymalnie 14 dni od momentu ustalenia wszystkich okoliczności. Oznacza to natychmiastową ulgę finansową.
Inaczej wygląda sytuacja, gdy koszty zostały poniesione przez kilka osób lub podmiot spoza najbliższej rodziny (np. pracodawcę, gminę lub dom pomocy społecznej). Wówczas ZUS nadal wyda formalną decyzję, a zasiłek zostanie podzielony proporcjonalnie do udokumentowanych wydatków. Jednak i w tym przypadku, termin wypłaty nie może przekroczyć 14 dni. To radykalne skrócenie biurokracji, które dotknie tysięcy rodzin rocznie.
Kolejnym znaczącym ułatwieniem jest możliwość pełnego upoważnienia zakładu pogrzebowego. Rodzina zmarłego może upoważnić firmę nie tylko do złożenia wniosku, ale również do bezpośredniego otrzymania świadczenia na swoje konto. To rozwiązanie eliminuje potrzebę angażowania własnych środków finansowych na początkowym etapie organizacji pochówku, co jest ogromnym wsparciem logistycznym i finansowym.
Cyfryzacja i ułatwienia. Jak złożyć wniosek po nowemu?
Nowelizacja dostosowuje procedury do XXI wieku, wprowadzając możliwość składania dokumentów w formie elektronicznej. Skanowanie rachunków, faktur i innych załączników będzie teraz wystarczające do udowodnienia poniesionych kosztów. Oznacza to, że większość spraw można załatwić bez konieczności osobistej wizyty w placówce ZUS i bez konieczności gromadzenia sterty papierowych oryginałów.
Podsumowując, od 1 stycznia 2026 roku polskie rodziny mogą liczyć na znacznie wyższe wsparcie (7 000 zł), które trafi do nich w rekordowo krótkim czasie – do 14 dni. Uproszczenie procedur, możliwość skorzystania z pomocy zakładu pogrzebowego oraz akceptacja dokumentów w formie cyfrowej, sprawiają, że organizacja pogrzebu przestanie być synonimem paraliżującego stresu administracyjnego i finansowego. Warto pamiętać o kluczowej dacie 1 stycznia 2026 roku, która decyduje o wysokości przyznanego świadczenia.