Ministerstwo Zdrowia powraca do kontrowersyjnego pomysłu wprowadzenia całkowitego zakazu sprzedaży alkoholu na stacjach paliw. Choć wcześniej inicjatywa ta napotkała opór ze strony Ministerstwa Rozwoju, obecnie trwają ponowne analizy po zakończeniu konsultacji publicznych. W grę wchodzi istotne ograniczenie możliwości sprzedaży alkoholu w jednym z najczęściej odwiedzanych punktów handlowych — stacjach benzynowych.
Projekt wraca do gry po konsultacjach
Z informacji „Rzeczpospolitej” wynika, że rozważana jest opcja całkowitego zakazu sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych, choć ostateczna decyzja jeszcze nie zapadła. Projekt nowelizacji ustawy był analizowany już jesienią 2023 roku, lecz został wstrzymany ze względu na brak zgody resortu rozwoju. W międzyczasie przeprowadzono konsultacje publiczne, podczas których zgłoszono liczne uwagi, również dotyczące rozszerzenia ograniczeń na reklamy piwa i jego bezalkoholowych odpowiedników.
Ministerstwo Zdrowia nie wydało dotąd oficjalnego komunikatu w sprawie zakazu sprzedaży alkoholu na stacjach, jednak „Rzeczpospolita” informuje, że projekt nowej wersji ustawy ma być gotowy w ciągu dwóch tygodni, co może świadczyć o zaawansowanym etapie prac legislacyjnych.
Resort zdrowia kontra wolność gospodarcza
Planowane zmiany budzą kontrowersje nie tylko wśród przedstawicieli handlu, ale również w środowisku prawniczym. Prof. Ryszard Piotrowski, konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego, ostrzega, że wprowadzenie całkowitego zakazu może zostać uznane za naruszenie wolności prowadzenia działalności gospodarczej, chronionej przez Konstytucję RP.
Jego zdaniem, aby taki przepis był zgodny z prawem, konieczne jest wykazanie, że interes publiczny — np. ograniczenie spożycia alkoholu i poprawa bezpieczeństwa — przeważa nad interesem gospodarczym przedsiębiorców prowadzących stacje paliw.
Ile alkoholu sprzedają stacje paliw?
Według danych Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego (POPiHN) za I kwartał 2024 roku, sprzedaż napojów alkoholowych na stacjach paliw odpowiadała za zaledwie 2,2% wolumenu oraz 2,6% wartości całkowitej sprzedaży alkoholu w Polsce. Choć liczby te wydają się niepozorne, rynek ten ma znaczenie symboliczne i praktyczne — dla wielu kierowców stacje stanowią punkt zakupu napojów, w tym alkoholowych, zwłaszcza w godzinach nocnych lub w niedziele niehandlowe.
Z ekonomicznego punktu widzenia zakaz może wpłynąć głównie na detalistów i sieci paliwowe, które traktują sprzedaż alkoholu jako uzupełnienie oferty, a nie główne źródło przychodu. Dla części mniejszych, niezależnych stacji paliw może to jednak oznaczać spadek obrotów i konieczność przeprofilowania działalności.
Argumenty zwolenników i przeciwników zakazu
Zwolennicy zakazu, głównie z kręgów zdrowia publicznego, wskazują na konieczność ograniczenia dostępności alkoholu jako elementu strategii walki z uzależnieniami i promowania bezpieczeństwa na drogach. W ich opinii możliwość zakupu alkoholu na stacjach, często czynnych całodobowo, ułatwia dostęp również osobom, które nie powinny po niego sięgać – np. kierowcom czy nieletnim.
Z kolei przeciwnicy podnoszą argumenty o charakterze gospodarczym i konstytucyjnym, podkreślając, że zakaz uderza w wolny rynek i nie znajduje odzwierciedlenia w danych. Jeśli udział stacji w całkowitej sprzedaży alkoholu wynosi zaledwie kilka procent, efekt zdrowotny może być znikomy, a skutki gospodarcze – nieproporcjonalne.
Co dalej z ustawą?
Na obecnym etapie Ministerstwo Zdrowia analizuje wyniki konsultacji publicznych, które zakończyły się dużą liczbą uwag. Obok kwestii zakazu sprzedaży na stacjach, pojawiły się także postulaty rozszerzenia zakazu reklamy alkoholu, również jego wersji bezalkoholowych. To oznacza, że zmiany w ustawie mogą być szersze niż początkowo zakładano.
Eksperci branżowi oczekują teraz na publikację nowej wersji projektu, która ma zostać przedstawiona w ciągu najbliższych tygodni. Jeśli zakaz zostanie ujęty w nowelizacji i zyska poparcie rządu, można spodziewać się szybkiego przeprocesowania ustawy w parlamencie, szczególnie jeśli zostanie ona powiązana z kwestiami zdrowia publicznego i bezpieczeństwa.