Od 1 lipca 2022 roku banki w Polsce mają obowiązek informować Urząd Skarbowy o niektórych przelewach i transakcjach bankowych. Nowe przepisy, które nadal obowiązują w sierpniu 2025 roku, rozszerzają uprawnienia Krajowej Administracji Skarbowej (KAS), umożliwiając wgląd w historię kont nawet bez wiedzy ich właściciela. Wyjaśniamy, w jakich przypadkach banki zgłaszają Twoje przelewy i kiedy możesz być wezwany do złożenia wyjaśnień.
Jakie uprawnienia ma dziś skarbówka?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, od lipca 2022 roku urzędy skarbowe zyskały dostęp do danych bankowych obywateli w ramach tzw. analizy ryzyka podatkowego. Banki są prawnie zobowiązane do udostępniania danych Krajowej Administracji Skarbowej (KAS), która może analizować historię konta bankowego bez konieczności informowania klienta.
Dzięki tym uprawnieniom, skarbówka może szybciej wykrywać przypadki uchylania się od opodatkowania, prania pieniędzy czy finansowania działalności przestępczej. Nie oznacza to jednak masowego monitorowania wszystkich obywateli. Dostęp do kont jest możliwy tylko w uzasadnionych przypadkach, kiedy analiza wskazuje na możliwe naruszenia przepisów podatkowych.
Jakie przelewy mogą być zgłoszone do skarbówki?
Nie każdy przelew trafia automatycznie do urzędu. Banki mają jednak obowiązek zgłaszania tzw. podejrzanych transakcji. Są to przede wszystkim:
- Nietypowe transakcje o wysokiej wartości (np. duże kwoty przekazywane między osobami fizycznymi bez uzasadnienia),
- Powtarzające się przelewy w schematach mogących sugerować unikanie opodatkowania (np. darowizny dzielone na mniejsze części),
- Operacje powiązane z osobami z grup podwyższonego ryzyka (np. działalność w szarej strefie),
- Transakcje wskazujące na próbę obejścia obowiązku podatkowego, np. przekazy pieniężne między przedsiębiorcą a osobą prywatną bez tytułu prawnego.
Wszystkie te sytuacje podlegają obowiązkowi zgłoszenia w ramach przepisów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Darowizna – przelew, który musisz zgłosić sam
Szczególną kategorią przelewów, które często budzą pytania podatników, są darowizny. Choć przekazanie środków pieniężnych bliskiej rodzinie (tzw. grupa 0 – np. rodzice, dzieci, dziadkowie, wnuki, małżonek) jest zwolnione z podatku, nie zwalnia to z obowiązku zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego.
Zgłoszenie powinno nastąpić w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny, z wykorzystaniem formularza SD-Z2. Co istotne, aby skorzystać ze zwolnienia, środki muszą zostać przekazane przelewem lub przekazem pocztowym – gotówka nie kwalifikuje się do zwolnienia, nawet w rodzinie.
Dla dalszych grup pokrewieństwa (grupa II i III) obowiązują limity kwotowe:
- Grupa II (np. rodzeństwo małżonka, zstępni rodzeństwa): do 7 878 zł
- Grupa III (np. osoby niespokrewnione): do 5 308 zł
Przekroczenie tych limitów wiąże się z koniecznością zapłaty podatku od darowizn. Obowiązek podatkowy powstaje również, jeśli suma darowizn od tej samej osoby w ciągu 5 lat przekroczy powyższe kwoty – nawet jeśli pojedyncze przelewy są niższe.
Kiedy fiskus może zażądać wyjaśnień?
W praktyce, Urząd Skarbowy może zażądać wyjaśnień, gdy:
- Pojawiają się przelewy wysokich kwot bez tytułu – np. przelew na 50 000 zł od osoby spoza rodziny,
- Zidentyfikowano niezgłoszoną darowiznę, która przekracza limit zwolnienia,
- Wykryto nietypową aktywność na koncie, np. liczne wpłaty i wypłaty gotówkowe,
- Brakuje uzasadnienia dla wpływu środków, zwłaszcza u osób bez dochodów z tytułu umowy o pracę lub działalności.
W takich przypadkach możliwe jest wezwanie podatnika do złożenia wyjaśnień i przedstawienia dowodów na pochodzenie środków.
Bank może odmówić wypłaty dużej kwoty?
Choć formalnie klient ma prawo do pełnej kwoty zgromadzonej na rachunku, banki mogą ograniczyć dostępność gotówki w placówkach ze względów bezpieczeństwa operacyjnego. Oznacza to, że w przypadku chęci wypłaty np. powyżej 50 000 zł, bank może:
- Wymagać wcześniejszego zgłoszenia wypłaty,
- Zaproponować wypłatę przelewem,
- Odroczyć realizację zlecenia o kilka dni.
Taka sytuacja może niekiedy wywołać nieporozumienia, jednak wynika z zasad bezpieczeństwa i organizacji pracy banku.
W sierpniu 2025 roku obowiązują nadal przepisy, które dają KAS szeroki dostęp do danych bankowych obywateli, ale są one stosowane selektywnie – na podstawie analizy ryzyka. Banki są zobligowane do informowania o podejrzanych transakcjach, a darowizny – nawet w rodzinie – powinny być zgłaszane do skarbówki.
- Nie każda transakcja trafia do urzędu skarbowego, ale niektóre mogą wzbudzić zainteresowanie.
- Warto znać limity kwotowe dla darowizn, aby uniknąć niespodziewanego obowiązku podatkowego.
- Urzędnicy mogą uzyskać dostęp do konta bez wiedzy właściciela, jeśli uznają to za uzasadnione.
- Najlepszą formą ochrony jest transparentność i dokumentowanie każdej większej transakcji.