Miliony Polaków wstrzymały oddech. Do Sejmu wpłynęła petycja, która domaga się rewolucji: likwidacji 800 plus, trzynastej i czternastej emerytury w zamian za zniesienie podatku PIT. Pomysł, który natychmiast wywołał ogólnokrajową burzę i lawinę obaw, dotarł do samego serca rządu. Czy świadczenia, które od lat wspierają rodziny i seniorów, rzeczywiście wiszą na włosku? Minister finansów, Andrzej Domański, postanowił przeciąć spekulacje i postawić sprawę jasno. Jego komunikat uspokaja, ale jednocześnie ujawnia „haczyk”, który w nadchodzących latach odczuje każdy Polak.
Choć rząd zapewnia, że żadne z istniejących świadczeń nie zostanie odebrane, epoka masowych transferów socjalnych dobiega końca. Budżet państwa znalazł się pod bezprecedensową presją, a priorytety wydatkowe uległy fundamentalnej zmianie. To oznacza jedno: choć 800 plus czy dodatkowe emerytury pozostaną na kontach beneficjentów, ich realna wartość będzie systematycznie topnieć. Co to konkretnie oznacza dla Twoich finansów w 2025 roku i kolejnych latach?
Czy 800 plus i trzynastka znikną? Minister Finansów stawia sprawę jasno
Petycja, która trafiła do sejmowej Komisji do spraw Petycji, faktycznie proponuje rewolucję w polskim systemie finansów publicznych. Jej autor sugeruje całkowite zniesienie podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). W zamian z budżetu miałyby zniknąć kluczowe programy socjalne: 800 plus oraz trzynasta i czternasta emerytura. Logika wydaje się prosta: wpływy z PIT w 2024 roku wyniosły około 97,6 miliarda złotych. Koszt programu 800 plus to około 63 miliardy złotych rocznie, a trzynasta i czternasta emerytura to łącznie około 30 miliardów złotych. Suma wydatków na te programy – od 95 do 100 miliardów – mniej więcej równa się wpływom z PIT. Autor petycji przekonuje, że zamiast zabierać, a potem oddawać, lepiej po prostu nie zabierać. Najwięcej zyskaliby ci, którzy płacą wyższy PIT (32%), straciliby zaś rodzice i seniorzy.
Obawy milionów Polaków o los ich świadczeń dotarły do ministra finansów Andrzeja Domańskiego. Podczas rozmowy z portalem Bankier.pl minister nie pozostawił złudzeń: istniejące świadczenia nie znikną. Program 800 plus, babciowe, trzynasta i czternasta emerytura oraz renta wdowia będą wypłacane zgodnie z planem. Rząd nie zamierza odbierać tego, co już dał – zasada „nic co zostało dane, nie zostanie zabrane” wciąż obowiązuje. To dobra wiadomość dla rodzin z dziećmi i seniorów. Jeśli dziś otrzymujesz 800 złotych miesięcznie na każde dziecko, możesz spać spokojnie. Jeśli jesteś emerytem, dodatkowe świadczenia również nie znikną.
Jest jednak kluczowy „haczyk”, który może zaskoczyć. Minister równie jasno oświadczył, że przestrzeń na nowe programy socjalne w budżecie się wyczerpała. To oznacza zamrożenie systemu w obecnym kształcie. Nie będzie nowych zasiłków, nie będzie rozszerzania istniejących programów, ani dodatkowych transferów gotówkowych. Nie czekaj również na waloryzację świadczeń ponad ustawowe minimum. Inflacja będzie powoli nadgryzać realną wartość Twoich transferów, ale rząd nie planuje ich zwiększania.
Dlaczego rząd zamraża świadczenia? Priorytetem bezpieczeństwo Polski
Problem nie polega na braku chęci pomocy obywatelom, lecz na konieczności wyboru między wydatkami socjalnymi a wydatkami obronnymi. I ten wybór został dokonany – wygrywa bezpieczeństwo Polski. Wydatki obronne w 2025 roku pochłoną rekordowe 186 miliardów złotych, co stanowi aż 4,7 procent polskiego PKB. Dla porównania, cały program 800 plus to około 63 miliardy złotych rocznie. Wojsko zjada więc budżet trzech programów 800 plus naraz. W 2026 roku wydatki te mają przekroczyć 200 miliardów złotych i osiągnąć 5 procent PKB.
Za te gigantyczne kwoty Polska kupuje najnowocześniejszy sprzęt: myśliwce F-35, czołgi Abrams i K2, systemy rakietowe HIMARS, dziesiątki śmigłowców bojowych i setki jednostek sprzętu pancernego. To największy program zbrojeniowy w historii III Rzeczypospolitej. Polska stała się liderem NATO w wydatkach obronnych mierzonych procentem PKB, wyprzedzając nawet Stany Zjednoczone. Rosyjska agresja na Ukrainę brutalnie pokazała, że wojna w Europie to nie abstrakcja, a realne zagrożenie oddalone o kilkaset kilometrów od polskiej granicy.
Do tego dochodzi deficyt budżetu przekraczający 6 procent PKB. To poziom, przy którym Komisja Europejska włącza procedury nadmiernego deficytu, grożąc karami finansowymi. Państwo wydaje znacznie więcej, niż zarabia, a różnicę pokrywa, pożyczając pieniądze i zwiększając dług publiczny. W obliczu tych wyzwań, przestrzeń na nowe programy socjalne jest po prostu zerowa. Co więcej, cała Europa przeżywa renesans wydatków obronnych. Sekretarz generalny NATO Mark Rutte twierdzi, że 2% PKB to za mało, a Sojusz potrzebuje wydatków na poziomie 3,7% PKB. Komisja Europejska szacuje, że UE musi wydać 500 miliardów euro na obronność w ciągu najbliższej dekady. Presja na budżety krajów członkowskich będzie tylko rosła.
Petycja o likwidację PIT – realne skutki i polityczny impas
Choć koncepcja uproszczenia systemu podatkowego brzmi atrakcyjnie, w praktyce likwidacja PIT mogłaby doprowadzić do poważnych problemów. Podatek PIT to nie tylko wpływy do budżetu centralnego, ale przede wszystkim główne źródło dochodów samorządów. To właśnie z tych pieniędzy gminy finansują szkoły, komunikację miejską, lokalne drogi czy domy pomocy społecznej. Likwidacja PIT bez alternatywnego źródła dochodów oznaczałaby katastrofę dla budżetów lokalnych, zmuszając samorządy do drastycznych cięć lub uzależnienia się od dotacji z Warszawy. Ekonomiści zgodnie komentują, że jest to nierealne bez wprowadzenia nowego, prawdopodobnie wyższego, podatku, na przykład VAT.
Jest też powód polityczny. Programy 800 plus oraz dodatkowe emerytury cieszą się ogromnym poparciem społecznym. Jakiekolwiek próby ich likwidacji spotkałyby się z gwałtowną reakcją wyborców, niezależnie od argumentów ekonomicznych. Nawet partie opozycyjne nie odważą się dziś głośno mówić o ograniczaniu tych świadczeń. Sejmowa komisja ma obowiązek rozpatrzyć wniosek, ale nie musi podejmować działań legislacyjnych. Prawdopodobnie petycja trafi do archiwum po formalnym rozpatrzeniu, jednak sam fakt jej złożenia ponownie otworzył dyskusję o sensowności polskiej polityki socjalnej.
Zamiast nowych zasiłków, rząd próbuje przekonać Polaków, że choć zabraknie nowych świadczeń, nie zabraknie perspektyw rozwoju. Minister finansów zapowiada przesunięcie nacisku z transferów socjalnych na inwestycje – zarówno publiczne, jak i prywatne. Chodzi o budowę infrastruktury, wspieranie innowacji, tworzenie miejsc pracy, rozwój technologii. Logika jest prosta: zamiast dawać ludziom ryby, państwo ma stworzyć warunki do samodzielnego zarabiania. Silna gospodarka ma być gwarancją dobrobytu. Ministerstwo Finansów stawia na efekt mnożnikowy – każda złotówka zainwestowana w infrastrukturę czy innowacje ma wygenerować kilka złotych wzrostu gospodarczego. Problem w tym, że efekty inwestycji ujrzymy za kilka lat, a realna wartość świadczeń będzie spadać już teraz.
Co oznacza zamrożenie świadczeń dla Twojego portfela?
Jeśli jesteś rodzicem, możesz być spokojny o 800 plus i babciowe – te świadczenia pozostaną. Nie licz jednak na podwyżki czy rozszerzenie programów na starsze dzieci. Inflacja będzie powoli nadgryzać realną wartość tych transferów, ale rząd nie planuje waloryzacji ponad ustawowe minimum. Twoje 800 złotych na dziecko w 2026 roku będzie miało mniejszą siłę nabywczą niż dziś. Przy inflacji rzędu 4-5% rocznie, za rok może to być równowartość dzisiejszych 750 złotych, za dwa lata 700 złotych. Liczba na papierze pozostanie ta sama, ale będziesz mógł za nią kupić mniej.
Jeśli jesteś emerytem lub rencistą, trzynasta i czternasta emerytura również nie znikną. Mogą jednak nie rosnąć w tempie, jakiego byś oczekiwał. Rząd będzie starał się minimalizować waloryzację świadczeń, by nie zwiększać presji na budżet. Realna siła nabywcza Twoich świadczeń może stagnować lub nawet spadać. Jeśli dziś dostaniesz 4000 złotych dodatkowego świadczenia, za pięć lat ta kwota – jeśli nie zostanie zwaloryzowana – będzie miała siłę nabywczą około 3200 złotych.
Jeśli liczyłeś na nowe programy pomocowe – zasiłki mieszkaniowe, dodatki energetyczne, nowe formy wsparcia dla rodzin z niepełnosprawnościami – nie licz na to w najbliższych latach. System wsparcia został zamrożony w obecnym kształcie. Możesz walczyć o dostęp do istniejących świadczeń, ale nowych nie będzie. Jeśli prowadzisz firmę lub planujesz karierę zawodową, dobre wieści są w inwestycjach. Rząd zapowiada więcej pieniędzy na infrastrukturę, innowacje, wsparcie dla biznesu. To może oznaczać nowe zamówienia, kontrakty, miejsca pracy w perspektywie kilku lat. Musisz jednak liczyć się z tym, że wydatki obronne mogą generować także wyższe podatki w przyszłości.
To fundamentalna zmiana filozofii polityki gospodarczej. Od lat Polska budowała system wsparcia socjalnego oparty na masowych transferach pieniężnych. Teraz ten system zostaje zamrożony, a akcent przesuwa się na tworzenie warunków do samodzielnego zarabiania. Czy to dobra strategia w obliczu rosnących kosztów życia? Czas pokaże. Jedno jest pewne: Twoje świadczenia pozostają, ale ich realna wartość będzie spadać.